Veel gezochte termen

De PsychoseNet Kennisbank

Beantwoord door

Auteur

expert avatar

Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.

Slaap-waak hallucinaties

Vraag

Geachte heer van Os, dag Jim,

Wat kan ik doen ten aanzien van slaap-waak hallucinaties?

Mijn slaap verstoort. Uit ervaring weet ik dat mij dat labieler maakt. De hallucinaties gaan van klassieke muziek horen en daarvan genieten. Tot uit bed vliegen en mijn broer om 2:00 ’s nachts opbellen omdat er een tarantula aan het plafon hangt die ik niet meer kan vinden.

Ik redeneer dan dat er wel degelijk een tarantula kan zijn want misschien heeft iemand in de flat wel een terrarium waar eentje uit gekropen is, mijn slaapkamer in. Mijn broer geeft dan aan dat dit inderdaad kan maar onwaarschijnlijk is en dat het logischer is dat ik het heb gedroomd. Ik besef me dan dat hij gelijk heeft.

Er kan soms dus wat vertraging inzitten maar ik begin het patroon wat te herkennen en snap sneller dat ik gedroomd heb. Het kan uren doorgaan. Het put me uit. Ik probeer mijzelf wakker te maken zodat ik opsta en echt wakker ben. Veelal lukt dat niet omdat ik in slaap-waak blijf vallen. Wat ik probeer te doen is, als het mij lukt dan ga ik met de hond naar buiten (neemt hij mij niet in dank af midden in de nacht). Oxazepam helpt maar de prijs is dat ik de volgende dag knetter depressief ben. Ik zet het spaarzaam in.

Ik probeer te bedenken hoe mijn psychiater erbij hielp. Dat was praten. Dat probeer ik nu op te vangen met vrienden en familie. Zo helpen ze mij enorm met mijn blog angst. Maar ik kan ze niet verder belasten dan dat ik nu al doen. Het is balanceren. Blogs schrijven helpt mij ordenen. Het uiten geeft zingeving. Ik zie het als vervangende therapie. Zeker helpend erbij. Maar het geeft enorm veel spanning omdat ik bang ben dat ik onzin uitkraam en nog zoekende ben welke zelfonthulling ik online zet ermee. Uiteraard probeer ik regelmaat te houden. Eten, drinken, slapen. Veel buiten wandelen.

Bovenstaande werkt niet echt. Heb jij advies wat ik zelf verder nog kan doen?

Wat ik alleen nog kan bedenken is dat ik (een beetje op eigen houtje) mijn lamotrigine spiegel verhoog (als stemmingstabilisator). Bijvoorbeeld van 400 mg naar 500 mg (25 % erbij). Geloof dat mijn spiegel zo rond de 7,6 mg/l lag. Op zich is lamotrigine wel goed ingesteld en ik vraag mij af of de slaap-waak hallucinaties opknappen met met dit plan. En of het risico op disbalans er niet groter van wordt.

In de literatuur lees ik dat het totaal normaal is slaap-waak hallucinaties te hebben. Niet pathologisch. Het voelt voor mij wel pathologisch als ik van 11:00 – 5:00 in sluimerland lig. Het put me uit en maakt me labiel.

Antwoord

Beste Anoniem,

Het is niet duidelijk of er sprake is van uit de hand gelopen ‘normale’ zgn. hypnagoge cq hypnopompische hallucinaties (abnormale percepties respectievelijk net voor het inslapen en net na het ontwaken), dromen, nachtelijke paniekaanvallen of een combinatie daarvan.

Maar misschien maakt dat niet zoveel uit. Angst speelt in ieder geval een grote rol, en tijdens de sluimertoestand kan angst, die overdag redelijk gekanaliseerd blijft, zich manifesteren in het bewustzijn op een lelijke manier.

Angst kan ook veranderingen in de perceptie teweegbrengen.

Sommige mensen hebben baat bij een perceptuele ‘override’, bijvoorbeeld in de vorm van (helaas prijzige) Bose earbudds met hypnotische geluiden (en nee, ik heb geen aandelen in Bose), die je makkelijk in bed kan indoen en die hallucinatoire manifestaties in de sluimertoestand kunnen onderdrukken.

Dit wellicht in combinatie met voldoende licht in de kamer om ook de grens voor visueel hallucinatoire belevingen op te trekken.

Of verandering van medicatie gaat helpen weet ik niet – dat is een kwestie van trial en error. Je lijkt nogal gevoelig te zijn voor medicaties dus niet noodzakelijkerwijs een goed idee, maar wie ben ik.

Daarnaast is het belangrijk om te werken aan je basale (onbewuste) angstniveau. Naast het bespreken met familie en vrienden, altijd goed, zou het ook goed zijn om te proberen te leren met Acceptance-and-Committment -achtige technieken je eigen gedachten en percepties van wat meer afstand en wat meer neutraal te leren bekijken. Dit is hard werk maar kan zeker wat opleveren.

Dit natuurlijk in combinatie met de gebruikelijke riedel: lichaamsbeweging en sport, structuur, aandacht voor voeding en met de genotsmiddelen.

En inderdaad gebruik maken van je relaties met anderen mensen. Niet bang zijn dat je ze stoort, dat doen ze graag. Je broer is geweldig.

Hope it helps, anoniem, succes….

Greetz Jim


Biografie Jim van Os

Prof. dr. Jim van OsVoorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij is tevens verbonden als Visiting Professor Psychiatric Epidemiology aan het Institute of Psychiatry te Londen. Hij is sinds 2011 lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en werd in 2016 benoemd tot Fellow van King’s College London

Jim van Os werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Hij verschijnt sinds 2014 op Thomson-Reuter Web of Science lijst van ‘most influential scientific minds of our time’. In 2014 kwam zijn boek De DSM-5 Voorbij uit, en in 2016 het boek Goede GGZ! (samen met Philippe Delespaul e.a.)

Lees hier meer over Jim van Os. Of volg Jim op LinkedInFacebookTwitter en YouTube!

Meer informatie over psychose:

Deze vraag is gesteld door een vrouw in de leeftijdscategorie 38
Beantwoord door: Jim van Os op 28 oktober 2018

Gerelateerd

Meer over

Gezin, studie en werk
slaapproblemen

Lees ook