Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Hi Jim,
Hebben SSRI’s enkel invloed op je serotonineniveau?
Ik las ergens dat Zoloft ook op je dopamine en noradrenline invloed heeft, en niet enkel op serotonine. Klopt dit?
En wat wordt eerder aangeraden bij een angststoornis: SSRI, SNRI of TCA?
Alvast bedankt!
Beste S.,
SSRI’s (zoals Zoloft, oftewel sertraline) zijn officieel ontworpen om je serotoninesysteem een duwtje in de rug te geven. Ze remmen de heropname van serotonine in je hersenen, waardoor er meer van dat stofje in je synapsen blijft hangen. Maar hier komt de twist: Zoloft is een beetje een overachiever onder de SSRI’s. Het heeft namelijk óók wat lichte invloed op dopamine en noradrenaline — maar dit is echt niet het hoofdingrediënt van het verhaal. Het werkt vooral via serotonine. Die bijkomende effecten zijn er wel, maar spelen meestal een kleinere rol.
Je vraag raakt trouwens een interessant punt, want we begrijpen eigenlijk nog steeds niet helemaal waarom SSRI’s precies werken bij angst of depressie. Het idee dat het puur een kwestie is van een serotoninetekort oplossen, is inmiddels wel wat achterhaald. Het gaat waarschijnlijk meer om veranderingen in hoe je hersenen prikkels verwerken, en dat duurt weken — daarom voel je het effect van een SSRI ook pas na een tijdje.
En dan je andere vraag: wat is beter bij angst: een SSRI, SNRI of TCA? Het antwoord is: het hangt ervan af. SSRI’s worden vaak als eerste keus voorgeschreven bij angststoornissen, omdat ze effectief zijn en meestal minder nare bijwerkingen hebben dan tricyclische antidepressiva (TCA’s). Maar dat betekent niet dat ze voor iedereen ideaal zijn. Als je een SSRI probeert en merkt dat het niet werkt, of je krijgt last van vervelende bijwerkingen, dan kan een SNRI zoals venlafaxine een goed alternatief zijn. TCA’s, zoals clomipramine, zijn een soort oude rotten in het vak en werken ook heel goed bij angst, maar die hebben vaker vervelende bijwerkingen, zoals sufheid of een droge mond. Dus die worden meestal pas geprobeerd als SSRI’s of SNRI’s niet aanslaan.
Het is ook goed om te weten dat medicatie niet de hele oplossing is. Bij angstgevoeligheid is het juist belangrijk om de angst op de lange termijn aan te pakken, bijvoorbeeld door het leren verdragen en stap voor stap aan te kijken, in plaats van het te vermijden. Daar kun je dingen als lichaamsgerichte therapie of mindfulness voor inzetten. Het gaat om meer grip krijgen op hoe je met angst omgaat, zodat het je niet meer zo’n stevige knoop in je maag geeft.
En als je je ooit afvraagt of je de medicatie nog nodig hebt of wilt afbouwen: doe dat heel rustig. Als je Zoloft wilt minderen, kun je bijvoorbeeld taperingstrips gebruiken of samen met je arts naar vloeibare varianten kijken. Je hersenen houden namelijk niet van abrupte veranderingen. Check anders ook eens de 33 tips over medicatie-afbouw.
Dus ja, SSRI’s zijn niet puur en alleen serotonine-dingetjes, maar serotonine is wel de ster van de show. En als je twijfelt over wat voor jou het beste werkt, blijf dat vooral bespreken met je behandelaar. Er is geen one-size-fits-all, maar met wat geduld en experimenteren kom je erachter wat bij jou past.
Hope this helps en kijk vooral bij de info hieronder voor meer tips en steun!
Greetz Jim
NB Bespreek verandering van medicatie altijd eerst met je voorschrijvende arts, ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van mijn adviezen. Bedenk je dat mijn adviezen altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Ik heb je immers niet persoonlijk onderzocht.
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:
