Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim van Os,
Ik heb een vraag over de DSM.
Als DSM staat voor Diagnostic and Statistical Manual, waar is ‘het statistische’ dan terug te vinden in de DSM? Met andere woorden: hoe komt het statistische aan bod in de DSM?
En waarom spreken we van DSM (Diagnostic and Statistical Manual) en niet van DNBM (Diagnostic and Neurobiological Manual)?
Met vriendelijke groet,
W.
Hey W., goeie vraag!
De ‘statistische’ kant van de DSM komt vooral in het proces achter de schermen naar voren. Het hele idee van de DSM is gebaseerd op de observatie en beschrijving van patronen: welke symptomen komen vaak samen voor bij groepen mensen? Dat is wat ze syndromen noemen. Die patronen worden vastgesteld via grootschalig onderzoek, waarin data van patiënten worden verzameld en geanalyseerd. Die analyses zijn statistiek in actie—frequenties, correlaties, en andere fancy wiskundige termen. Maar die rauwe statistiek zelf zie je niet terug als je de DSM openslaat. Wat je krijgt, zijn de eindproducten: lijsten van criteria en labels die bedoeld zijn om herkenbare clusters van symptomen te beschrijven.
Dus eigenlijk is het een beetje alsof je een restaurantmenu krijgt, zonder dat je ziet hoe ze in de keuken al die gerechten bij elkaar hebben geflanst. De statistiek is de keuken. Ze analyseren bijvoorbeeld: “Bij hoeveel procent van de mensen met symptoom X komt symptoom Y ook voor? En hoe vaak leidt dat tot problemen in het dagelijks leven?” Maar je hoeft als gebruiker van de DSM niet al die data-analyse te begrijpen—je krijgt de eindresultaten gepresenteerd. Handig, maar ook een beetje mysterieus.
En waarom het geen “Diagnostic and Neurobiological Manual” heet? Nou, dat is een nog groter verhaal. De DSM probeert zoveel mogelijk beschrijvend te zijn, en zich te baseren op observeerbaar gedrag en subjectieve ervaringen, omdat de biologie achter psychische stoornissen vaak nog een raadsel is. We weten bijvoorbeeld wel dat er hersenactiviteit verandert bij depressie of psychosegevoeligheid, maar we kunnen nog niet zeggen: “Aha, hier zit je probleem, en hier is de specifieke biologische oorzaak”. Als ze de DSM nu neurobiologisch zouden noemen, zou dat een beetje vals adverteren zijn, omdat we op dat gebied gewoon nog niet ver genoeg zijn.
En ja, daar zit meteen een van de grote kritieken op de DSM: het suggereert met zijn nette categorieën en lijsten een soort wetenschappelijke precisie, terwijl veel ervan meer over groepsobservaties en trends gaat dan over harde biologie. Het is een hulpmiddel, maar geen perfecte handleiding voor de complexiteit van de menselijke geest.
Hope this helps, en kijk vooral verder op PsychoseNet waar je nog meer informatie kunt vinden.
Greetz Jim
