Remke van Staveren is psychiater. Ze werkt bij BuurtzorgT in Amsterdam, en is medeoprichter en consulent van de afbouwpoli van GGZ Noord-Holland-Noord. Ze schreef meerdere boeken, waaronder het boek Minder Slikken, een publieksboek over verantwoord afbouwen van psychofarmaca.
Goedendag Remke,
Ik gebruik sinds een jaar of 12 clomipramine 150 mg en Seroquel 300 mg vanwege depressie en dwanggedachten.
Graag zou ik geleidelijk willen afbouwen. Ik voel me bij vlagen wat beter, en ik beweeg regelmatig en eet gezond. Ik wil dit gaan overleggen met de ggz.
Heeft u nog tips voor een goede afbouw?
Alvast bedankt.
Dag V.,
Dank voor je vraag. Ik stuur je hieronder wat algemene informatie over afbouwen zoals we die ook op de afbouwpoli geven en een afbouwschema quetiapine (= Seroquel). Een vuistregel is om bij antipsychotica er evenveel maanden over te doen dan je aan jaren slikt (dus 12 jaar slikken en minimaal 12 maanden afbouw). Overleg vooral met je behandelaar.
Ik wens je veel succes!
Vriendelijke groet,
Remke
Je hebt aangegeven een of meerdere medicijnen te willen afbouwen. Hierbij willen we je wat algemene informatie meegeven over het afbouwen van psychofarmaca. Afbouwen kan behoorlijk spannend zijn, voor jou, maar ook voor je naasten. Hoe zal het straks gaan? Krijg je ontwenningsverschijnselen? En wat als je een terugval krijgt?
Veel mensen denken dat afbouwen stoppen betekent. Stoppen kan het doel zijn, maar dat hoeft niet. Afbouwen betekent geleidelijk MINDEREN tot de laagste nog werkzame dosering. Het is belangrijk dat je dat weet. Dat je niet per se hoeft te stoppen met medicatie die je beschermt tegen psychische klachten, maar een onderhoudsdosering kunt blijven gebruiken. Belangrijk is dat je zo min mogelijk gebruikt (maar wel zoveel als nodig is!). En dat jij en niemand anders het einddoel bepaalt.
Het doel van elke therapie, en dus ook van medicatie, is meer gezondheid en een verbetering van jouw kwaliteit van leven. Soms wegen de nadelen van medicatie niet tegen de voordelen op. Medicatie kan bijwerkingen veroorzaken, op korte termijn, maar ook na jaren. Medicatie kan soms gezondheidsschade geven, zoals overgewicht of een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Ook kunnen medicijnen elkaar beïnvloeden. Het is dus echt belangrijk dat je zo min mogelijk slikt.
Wat is jouw reden om te willen afbouwen?
Gouden regels
Hierbij een paar algemene regels bij het afbouwen van psychofarmaca:
1. Afbouwen betekent minderen, misschien kun je naar 0, misschien ook niet. We streven naar zo min mogelijk, maar wel zo veel als nodig is.
2. Bouw één middel tegelijkertijd af.
3. Stop nooit in één keer en sla geen dagen over.
4. Langzaam, langzaam, langzaam… Hoe langzamer het gaat, hoe meer tijd je brein krijgt om aan de nieuwe situatie te wennen. Daarmee voorkom je ontwenningsverschijnselen en een terugval.
5. Bouw als een glijbaan af: in het begin kun je snel, maar naarmate je verder komt ga je langzamer en neem je kleinere stapjes.
6. Houd de ‘zelfmonitoringslijst’ bij die je van ons meekrijgt; noteer wat je voelt bij het afbouwen en neem je aantekeningen mee naar je eerstvolgende afspraak met de psychiater of verpleegkundig specialist.
7. Heb je klachten? Als de klachten snel op afbouw volgen dan zijn dat heel waarschijnlijk ontwenningsverschijnselen, geen terugval. Raak niet in paniek, de klachten verdwijnen meestal binnen een paar dagen, soms duurt het een week. Meestal komen ontwenningsverschijnselen voor omdat je toch iets te snel afbouwt. Vertrouw je het niet, neem dan contact op met je behandelaar. Eventueel ga je dan weer een klein stapje omhoog, om daarna langzamer en met kleinere stapjes af te bouwen.
8. Gebruik je signaleringsplan om te kijken hoe je kunt omgaan met klachten. Slaap is erg belangrijk. Slaap je een nacht niet, neem dan de volgende dag eventueel eenmalig een slaappil in, of doe ontspanningsoefeningen. Overleg eventueel met je behandelaar wat je nu het beste kunt doen en noteer dit in je signaleringsplan.
9. Betrek je naasten! Afbouwen kan heel spannend zijn, daar kun je wel wat hulp bij gebruiken. In ieder geval een iemand die jou goed kent en je kan ondersteunen: je afbouwmaatje.
10. De allerlaatste milligrammen zijn het spannendst. Juist dan kun je de meeste klachten verwachten. Je kunt overwegen om voor dat allerlaatste stukje een taperingstrip te bestellen (een medicatierol met aflopende hoeveelheden medicijnen). Vraag ernaar bij je behandelaar.
11. Zorg goed voor jezelf. Lukt het nu niet, dan lukt het nu niet. Een volgende keer weer beter.
Algemeen antipsychotica
Houd er rekening mee dat iemand bij het afbouwen van antipsychotica ontwenningsverschijnselen, een rebound en een terugval kan krijgen. Hoe langzamer en geleidelijker iemand afbouwt, hoe minder kans op problemen.
Er zijn veel ontwenningsverschijnselen mogelijk bij het afbouwen van antipsychotica. De belangrijkste zijn misselijkheid, duizeligheid, rusteloosheid, slaapproblemen, emotionele labiliteit, angst, irritatie, spanning. Verder zijn er bewegingsstoornissen mogelijk zoals stijfheid, trillen, rusteloosheid en tics.
Voor het afbouwen van antipsychotica geldt in principe hetzelfde advies als voor het afbouwen van andere psychofarmaca: ‘hyperbolisch’ afbouwen is het beste. Er is één groot verschil: het tempo. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat je voor het afbouwen van antipsychotica veel tijd moet uittrekken. Hoe langer je antipsychotica gebruikt en hoe hoger de startdosering, des te langer moet je voor het afbouwen uittrekken. Soms zelfs jaren. De reden hiervoor is de grote kans op een nieuwe psychose.
QUETIAPINE
Beschikbare tabletten: 25 mg, 100 mg, 200 mg, 300 mg
Advies is afbouwen om de 2 weken, maar cliënt bepaalt tempo
800 mg | 700 | 600 | 500 | 400 | 300 |250 |200 |150 |100 |75 |50 | 25 |25 | stop
