Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim van Os,
Ik heb last van angsten en ben psychosegevoelig. Ook wil ik afkomen van opgelopen trauma (grote en kleinere blokkades).
Wat zijn geschikte behandelmethoden, met zo min mogelijk kans op uitlokking van een nieuwe psychotische episode?
Alvast bedankt.
Hey J., dank voor je vraag!
Je zit duidelijk met een aantal flinke uitdagingen: angsten, psychosegevoeligheid én trauma. Dat vraagt om een aanpak die zowel veilig als effectief is, zonder dat het risico op een nieuwe psychose te groot wordt. En dat is heel verstandig om daar zo bewust mee om te gaan!
Wat belangrijk is in jouw situatie, is om te kiezen voor behandelmethoden die je langzaam, stap voor stap, helpen om die trauma’s aan te pakken zonder dat je systeem wordt overspoeld. Dingen als intensieve blootstelling of methoden die heel snel diep graven, kunnen soms wat riskant zijn als je psychosegevoelig bent. Dus dan is het slim om te kijken naar benaderingen die zowel trauma verwerken als zorgen voor stabiliteit.
Een methode die hier vaak goed bij past is trauma-related tension-release exercise (TRE). Dat is een lichaamsgerichte benadering die je helpt om spanning en blokkades los te laten zonder dat je heel diep hoeft te graven in de verhalen of herinneringen zelf. Het werkt meer vanuit het lichaam, waardoor je minder snel getriggerd raakt op cognitief of emotioneel niveau.
Ook mindfulness-gebaseerde therapieën kunnen veel doen, mits ze goed worden begeleid. Mindfulness helpt je om in het hier-en-nu te blijven en je niet te verliezen in gedachten of angsten. Het mooie aan mindfulness is dat het je leert om een nieuwe houding aan te nemen tegenover je angst en trauma’s, zonder dat je daar direct helemaal in meegezogen wordt. Maar pas op: sommige mensen met psychosegevoeligheid vinden mindfulness te intens als er niet goed wordt opgebouwd, dus dat moet je even aftasten.
ACT (Acceptance and Commitment Therapy) is nog zo’n fijne benadering. Het is wat flexibeler dan traditionele therapieën en helpt je om anders naar je lijden te kijken – meer vanuit acceptatie en minder vanuit strijd. Het biedt ook handvatten om je focus te verschuiven van wat er allemaal niet goed gaat, naar wat je echt belangrijk vindt in het leven. Ook hierbij draait het om stabiliteit en een zachte benadering.
Als je trauma echt centraal wil aanpakken, maar voorzichtig wilt zijn, kun je ook denken aan een trauma comprehensive resource model (CRM). Dat model is speciaal ontwikkeld om trauma te verwerken op een veilige, stapsgewijze manier, waarbij je altijd eerst werkt aan een stevig fundament van zelfregulatie en stabiliteit.
Wat ik vooral wil zeggen: de sleutel zit ‘m in een benadering die je zowel helpt om die blokkades te doorbreken als je systeem kalm en in balans te houden. Zorg voor een therapeut die ervaring heeft met psychosegevoeligheid en trauma, want die begrijpt hoe belangrijk het is om niet te snel te gaan en altijd te werken vanuit veiligheid.
En vergeet niet dat lifestyle een enorme impact kan hebben. Structuur, voldoende slaap, sociale steun, gezonde voeding, en beweging zijn echt niet te onderschatten in het hele proces. Ze helpen je niet alleen om sterker te worden, maar geven je ook meer veerkracht om die uitdagingen aan te gaan.
Hope this helps,
Greetz Jim
