Waar plaats jij het ‘vastzitten’ in je obsessies onder?

Antwoord

Hey D., dank voor je vraag!

En wat een goeie ook – en herkenbaar voor veel mensen met een dwanggevoelig brein. Dat je ineens urenlang helemaal opgeslokt kunt raken door die drang om iets te doen, te herhalen, te checken, te vermijden of te bezweren. Je hele aandacht wordt dan als het ware gekaapt, alsof je in een soort mentale tunnel terechtkomt waar de buitenwereld een beetje op de achtergrond verdwijnt. En je voelt ook wel dat het niet “klopt”, maar stoppen voelt nog net iets erger dan doorgaan. Heel frustrerend allemaal.

Waar je dan ‘zit’, zeg je. Nou, ik zou bijna zeggen: je zit dan in je overlevingssysteem. In een soort intern noodgebouw waar alles in het teken staat van beheersing, vermijden van onheil, het geruststellen van iets heel diep vanbinnen dat onrustig of onveilig is. Het kan voelen als een soort trance-achtige staat waarin je even helemaal samenvalt met de dwangmatigheid zelf. Je bent niet echt meer in contact met de bredere realiteit – niet omdat je “gek” bent, maar omdat het brein iets probeert te reguleren wat onveilig voelt.

Dat noemen we soms ook wel een dissociatief randje van dwang: je bent er nog wel, maar op een heel smal spoor van bewustzijn. Alsof er nog maar één frequentie op je mentale radio is, en alle andere zenders ruis zijn geworden. En ja, dat kan zéker samenhangen met trauma, of eigenlijk met het effect van trauma op je breinsysteem. Als je ergens in je leven geleerd hebt dat dingen onverwacht, eng of chaotisch kunnen zijn, dan kan dwang – hoe gek het ook klinkt – een soort houvast bieden. Beter een verstikkend houvast dan geen houvast, denkt je brein dan. En dus wordt de dwanghandeling een soort zelfgekozen ritueel om jezelf te kalmeren, te beschermen, de wereld te bezweren.

Veel mensen met dwangklachten hebben ergens in hun biografie ervaringen waarin controle wegviel, grenzen niet gerespecteerd werden, of er geen veilige buffer was tegen overweldiging. En de hersenen leren dan: oké, als ik maar X doe, of Y voorkom, dan hou ik het gevoel van controle – dan ben ik veilig. Alleen het stomme is: dat gevoel van veiligheid komt dan nooit echt, dus blijf je het herhalen… tot in het absurde. En dat weten we allemaal: de dwang voedt zichzelf. Als een rupsje-nooit-genoeg.

Je vraagt of dat onder iets valt. Tja, als je het op DSM-taal gooit dan is het vaak onderdeel van een dwangstoornis of van dissociatie of van posttraumatische stress. Maar eigenlijk vind ik dat veel te plat. Want je zit gewoon in een intense mentale staat waarin het zenuwstelsel probeert zichzelf te reguleren op een manier die ooit zinvol was, maar inmiddels vooral schade doet. En dat is dus geen “stoornis”, maar een overlevingsstrategie die te ver is doorgeschoten. Een soort innerlijke brandweerman die zo overijverig is dat hij het hele huis natspuit ook al is er alleen een kaarsje aan.

Wat je hieraan kunt doen is dus niet per se proberen om het dwangmatige meteen weg te poetsen, maar leren hoe je het kunt herkennen als signaal. Van onveiligheid. Van behoefte aan regulatie. Van stress. En hoe je dus andere manieren kunt ontwikkelen om met die stress om te gaan. Dingen als lichaamsgerichte therapie, mindfulness (maar dan wel met mildheid, niet als trucje), trauma-informed ademwerk, of werken met sensaties in je lijf in plaats van alleen maar in je hoofd blijven zitten. Er zijn ook prachtige methoden zoals het trauma comprehensive resource model (CRM) die werken met dat diepe zenuwstelsel.

En, ook heel belangrijk, je hoeft het niet alleen te doen. Juist mensen met een dwang- en trauma-geschiedenis hebben veel aan contact met ervaringsdeskundigen, omdat je dan eens iemand treft die niet schrikt van je verhaal, maar die gewoon zegt: ah ja, dat ken ik, dat heb ik ook gehad – en dit hielp mij. Dat kan heel helend zijn.

Hope this helps en kijk vooral bij de info hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je je ervaring wil delen of vragen hebt die je liever in gesprek stelt: je bent altijd welkom op de chat.

En als je ooit je verhaal zou willen omvormen tot een blog – over hoe jij het ervaart en waar je kracht vindt – dan is dat zeer welkom.

Greetz Jim

NB Bespreek verandering van medicatie altijd eerst met je voorschrijvende arts, ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van mijn adviezen. Bedenk je dat mijn adviezen altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Ik heb je immers niet persoonlijk onderzocht.

EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:

• Wil je met iemand chatten? Ga dan naar onze chat en verrijk jezelf met een herstelondersteunende chat met een van onze medewerkers.
• Wil je een blog schrijven over je ervaring met een onderwerp relevant voor PsychoseNet? Kijk hier voor informatie.
• Wil je alles weten over TRAUMA in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
• Wil je alles weten over PSYCHOSE in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
• Wil je alles weten over NEURODIVERSITEIT in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
• Wil je alles weten over HOE GOEDE GGZ ERUIT MOET ZIEN in een toegankelijk boek? Lees dan ons boek hierover.
• Wil je weten hoe je medicatie moet afbouwen, of hoe je mensen hiermee kunt helpen? Kijk dan naar ons WEBINAR HOE MOET IK AFBOUWEN, gemaakt door het UMC Utrecht en het User Research Centre, over afbouwen van psychiatrische medicaties. Deze webinar is te zien op YouTube in twee delen: Deel 1 en Deel 2. In dit webinar wordt uitleg gegeven over afbouwen van psychiatrische medicaties. Deel 1 is vooral voor afbouwers; deel 2 vooral voor voorschrijvers. Beide delen duren ongeveer 40 minuten. Er is een inhoudsopgave die kan worden gebruikt om snel bepaalde delen van de uitleg te vinden of terug te kijken. Om de inhoudsopgave te zien moet het webinar vanuit YouTube worden bekeken en moet de beschrijving die YouTube geeft worden uitgeklapt. Met behulp van de instellingen in YouTube kan het webinar ook met (automatisch gegenereerde) ondertiteling worden bekeken.
• Wil je weten hoe het werkt met het maken van een DSM-DIAGNOSE VAN PSYCHOSE? Kijk dan mijn mini-college.
• Wil je weten waarom we op PsychoseNet KRITISCH ZIJN OP HET LABEL ‘SCHIZOFRENIE’ (of andere schizo-terminologie), en waarom we denken dat het beter kan worden vervangen door de term ‘psychosegevoeligheid’? Kijk dan mijn mini-college hierover.
• Als psychisch lijden niet het hebben van een DSM-diagnose is, met de suggestie dat er iets mis is “in je hoofd”, wat is het dan wel? Als je dat wil weten, kijk dan mijn mini-college: WAT IS PSYCHISCH LIJDEN en wat doe je eraan?
• Denk je over medicatieafbouw? Kijk dan EERST naar onze 33 TIPS OVER MEDICATIEAFBOUW op de website van PsychoseNet.
• Wil je een PERSOONLIJK ADVIES BIJ HET KIEZEN VAN EEN AFBOUWSCHEMA? Behandelaars kunnen bij de Regenboog Apotheek een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt.
• Wil je benzodiazepinen afbouwen, eventueel via een ander middel zoals diazepam (Valium)? Gebruik hiertoe de KNMP-rekenhulp.
• Heb je een vraag over WELK ANTIDEPRESSIVUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antidepressiva? Kijk dan bij onze antidepressivakeuzetool.
• Heb je een vraag over WELK ANTIPSYCHOTICUM JE MOET GEBRUIKEN en over de bijwerkingen van antipsychotica? Kijk dan bij onze antipsychoticakeuzetool.
• Wil je meer leren over bewegingsstoornissen door psychiatrische medicaties en wat eraan te doen is? Kijk dan op de website Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie.
• Wil je begrijpen dat er vijf fasen zijn in het proces van persoonlijk herstel? Kijk dan onze animatie hierover als een introductie.
• Ben je op zoek naar de JUISTE HULP? Kijk dan op de sociale kaart op PsychoseNet (MIND ATLAS).
• Ben je op zoek naar LOTGENOTENCONTACT BIJ MEDICATIEAFBOUW? Ga dan naar de Vereniging Afbouwmedicatie.
• Ben je op zoek naar stemmenhorengroepen buiten de reguliere ggz? Zie de website van Stichting Weerklank.
• Ben je op zoek naar traumawebsites, kijk dan op traumanet of stichting trauma en dissociatie.