Dr. Peter C. Groot is onderzoeker en ervaringsdeskundige bij User Research Center NL, UMC Utrecht. Hij is deskundige medicatie afbouw en taperingstrips. Taperingstrips (ook wel: afbouwmedicatie) maken veilige afbouw praktisch mogelijk van medicijnen die bij te snel stoppen problemen kunnen veroorzaken.
Geachte heer Groot,
Ik slik sinds 9 maanden 150 mg venlafaxine. Ik voel mij prima en zou graag willen afbouwen vanwege een sterk verlaagd libido.
Ik heb het gevoel dat het verantwoord is om af te bouwen. Ik ben nooit zwaar depressief geweest. Het was een twijfelgeval of ik medicatie nodig had. Mijn huisarts zegt dat ik nog moet wachten met afbouwen. Wat is uw mening?
Vriendelijke groet.
Beste H.,
Er zijn geen duidelijke richtlijnen over hoelang iemand antidepressiva zou moeten blijven gebruiken. Dat is nooit goed uitgezocht. En waarschijnlijk zal daar ook nooit duidelijkheid over komen omdat dit voor iedereen anders zal zijn. Daarbij komt dat de angst om patiënten te snel weer met antidepressiva te laten stoppen gebaseerd is op de waarneming dat een deel van de mensen die met antidepressiva stopt weer klachten kreeg die tot voor kort heel vaak geïnterpreteerd werden als terugval en als een bewijs dat mensen beter niet met hun antidepressiva konden stoppen. Inmiddels weten we dat die klachten vaak zogenaamde onttrekkingsklachten zijn geweest die werden veroorzaakt doordat mensen hun antidepressiva te snel hadden afgebouwd.
Wat we hiervan moeten leren is dat het heel belangrijk is om geleidelijk af te bouwen en om tijdens het afbouwen goed op te letten hoe dat gaat. Zodat een afbouwschema tijdig kan worden bijgesteld als er tijdens het afbouwen toch nog onttrekkingsklachten komen.
Voor jou betekent dat dat het zeer waarschijnlijk verantwoord is om je venlafaxine te gaan afbouwen, vooral ook omdat je aangeeft dat je nooit zwaar depressief bent geweest en het een twijfelgeval was of je daarvoor antidepressiva moest gaan gebruiken. Waarbij komt dat je aangeeft dat je heel veel last hebt van seksuele bijwerkingen door de venlafaxine, waardoor de mogelijke baten die je had al lang niet meer opwegen tegen de ellende die je nu ondervindt.
Het enige wat ik je beslist op het hart wil drukken als je gaat afbouwen is om daar voldoende tijd voor te nemen en de verleiding moet proberen te weerstaan om heel (te) snel te gaan afbouwen. Je kunt hierbij denken aan een afbouwperiode van drie of vier maanden. Hoe je in die tijd verantwoord kunt afbouwen, wordt hieronder uitgelegd. Je kunt dit antwoord natuurlijk aan je behandelaar laten lezen.
Ik hoop dat je met dit antwoord geholpen bent en wens je succes als je besluit om te gaan afbouwen.
Met vriendelijke groet,
Peter
ALGEMENE UITLEG OVER VERANTWOORD AFBOUWEN IN DE PRAKTIJK
Als je medicatie gebruikt raakt je lichaam daaraan gewend. Over wat er dan in je lichaam allemaal kan gebeuren is best veel bekend maar nog lang niet genoeg om te kunnen voorspellen of en wanneer en hoe snel iemand onttrekkingsklachten zal krijgen, hoelang die dan zullen duren en hoe erg die dan zullen zijn.
Omdat je niet van tevoren precies kunt weten of de snelheid waarmee je gaat afbouwen voor jou goed is, moet je tijdens het afbouwen proberen om iedere dag bij te houden hoe goed dat voor jou gaat. Zolang het goed gaat kun je verder gaan met afbouwen volgens het schema dat was gekozen. Als je merkt dat je tijdens het afbouwen (onttrekkings)klachten begint te krijgen, dan is dat een teken dat het afbouwen voor jou te snel begint te gaan.
Wat je dan NIET moet doen is zomaar verder gaan met het verlagen van de dosis, omdat onttrekkingsklachten dan nog erger zullen worden. En dat wil je niet. Wat je WEL moet doen is contact opnemen met je behandelaar en bespreken of je bijvoorbeeld een tijdje op dezelfde dosis gaat blijven. We noemen dat stabiliseren. Stabiliseren doe je om je lichaam de tijd te geven om te wennen aan de dosis waarop je zat toen je klachten begon te krijgen. Onttrekkingsverschijnselen zullen hierdoor verminderen en hopelijk weer helemaal verdwijnen. Dat kan heel snel gaan. Als dat gebeurd is, dan kun je daarna als je je weer goed en sterk genoeg voelt verder gaan met afbouwen. Alleen moet je dat dan langzamer doen dan je eerder deed.
Als je op deze manier met je behandelaar goed kunt samenwerken dan heb je de minste kans op problemen en de grootste kans dat het afbouwen zal lukken. Als je daarvoor meer tijd nodig hebt, dan moet je die tijd ook nemen.
De beste manier om geleidelijk en verantwoord af te bouwen zoals hierboven bedoeld is, is om de dosis in een aantal kleine stapjes te verlagen waarbij ervoor gezorgd wordt dat die stapjes naar het einde toe steeds kleiner worden. In technische termen noemen we dat hyperbolisch afbouwen. Je kunt dit vergelijken met de manier waarop een kind van een glijbaan afgaat. In het begin gaat dat sneller maar door de curve van de glijbaan gaat dat naar het einde toe steeds langzamer. Dat zorgt ervoor dat het kind, ook al gaat dat in het begin heel snel, aan het eind toch zonder schok en heel gelukkig tot stilstand kan komen. Bij afbouwen probeer je hetzelfde te bereiken. Waarbij je jezelf kunt helpen door tijdens het afbouwen goed op te letten hoe dat voor jou gaat zodat het afbouwschema op tijd kan worden aangepast als je merkt dat het voor jou te snel begint te gaan (dat wil zeggen als je door het afbouwen klachten krijgt).
Bij afbouwmedicatie zit altijd een zelfmonitoringformulier dat je één keer per dag moet invullen. Dat is niet moeilijk en het kost je niet veel tijd. Als je dat iedere dag doet dan kun je veel beter zien hoe het afbouwen voor jou gaat, en als je het ingevulde formulier aan je behandelaar laat zien dan kan hij of zij dat ook zien. Dat helpt jullie om samen goede beslissingen over jouw afbouw te nemen.
