Op de snelweg met een snelheid van 120 km per uur uit de auto stappen. Je kleine nichtje keihard in haar armpjes knijpen. De kat een schop verkopen. Seks met je oma. Allemaal gedachtes die behoorlijk bizar zijn en die je, als je ze hebt, niet snel hardop zal uitspreken. Dit soort bizarre gedachtes zijn intrusies.
Intrusies zijn een symptoom van psychose
Dit zijn de 7 symptomen van Psychose:
Wat zijn Intrusies?
Bijna iedereen heeft ze wel eens in milde mate. Ongeveer driekwart van de mensen die ervaring hebben met psychose heeft ervaring met frequente en indringende intrusies.
Het is pas een probleem als je last hebt van je intrusie
Je kunt behoorlijk schrikken van je eigen gedachten en je er voor schamen, maar meestal zijn dit gedachten die komen en gaan. Je hebt er verder geen last van.
Het wordt pas een probleem als de gedachten, beelden of impulsen steeds vaker opkomen en ze niet uit je gedachten gaan. Je gaat je steeds schuldiger, viezer of banger voelen en de gedachte proberen weg te drukken. Het is aangetoond dat juist dát niet helpt.
Bijvoorbeeld: Je hersenen kunnen het woord ‘niet’ niet registreren
Als je een woord hoort, leggen de hersenen meteen verbanden met herinneringen en de bijbehorende emoties. Het woord ‘niet’ wordt door de hersenen niet als ontkenning herkend. Een bekend voorbeeld is: je mag niet aan een roze olifant denken. Waar denk je dan aan? Juist, een roze olifant. Precies zo werkt het met het proberen weg te drukken van storende intrusies.
Waarom hebben mensen intrusies?
Iedereen denkt wel eens: wat zou er gebeuren als ik spring, sla, knijp, wurg of schreeuw. Waarom mensen zulke intrusies hebben en waarom de een vaker dan de ander, is niet bekend.
Wetenschappers denken dat je deze gedachtes kunt zien als waarschuwing. Je denkt iets wat je níet zou willen en je hersenen maken daar een voorstelling bij. Je ziet de gevolgen voor je en ziet dit als waarschuwing om niet te springen, slaan, knijpen, wurgen of schreeuwen. Eigenlijk heel functioneel dus.
Vermijden helpt niet!
Mensen die onder hun intrusies lijden, doen vaak van alles om de intrusies te vermijden. Stel je voor dat je dagelijks met de trein naar je werk gaat en je hebt steeds vaker de gedachte om voor de trein te springen als hij aan komt rijden.
Behoorlijk griezelig als die gedachte niet weggaat. Je kunt bang worden dat je het écht gaat doen of je af gaan vragen of je dit misschien diep in je hart écht wilt. Dan is de kans groot dat je voortaan met de bus naar je werk gaat en zo de intrusie probeert te ‘ontlopen’.
Wat werkt als je last hebt van intrusies?
Allereerst is het goed om je te realiseren dat het dus normaal is om af en toe een intrusie te hebben. Ongeveer driekwart van de mensen met psychosegevoeligheid heeft dit soort beelden.
Omdat wegdrukken van de gedachte niet werkt, is het goed om er of helemaal geen aandacht aan te schenken of om de gedachte juist heel erg uit te vergroten. Als je veel last hebt van intrusies is het belangrijk om hierover te praten met iemand die je vertrouwt.
Als de intrusies dwangmatig zijn, ze ervoor zorgen dat je niet gewoon kunt functioneren, of als de intrusies een obsessief karakter krijgen, bespreek dit dan met een hulpverlener.
Therapie
Een van de vele vormen van psychotherapie, zoals Acceptance and Commitment Therapy, Mindfulness of Cognitieve Gedragstherapie – en eventueel medicatie – kunnen je helpen om de gedachten weer terug te brengen naar normale proporties.
Heb je een vraag over intrusies?
Onze experts beantwoorden je vraag graag in het eSpreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de webshop van PsychoseNet al?
Je vindt hier goede, eerlijke boeken en artikelen over psychose, trauma, herstel en veel meer.
