Volgens het afsprakenboek van de psychiatrie (de DSM5), kun je de diagnose ‘schizofrenie’ gebruiken als je aan bepaalde criteria voldoet. De criteria veranderen echter voortdurend over de tijd en de diagnose wordt door psychiaters steeds minder gebruikt.
Persoonlijke diagnose
Psychiaters gebruiken tegenwoordig liever termen als ‘psychosegevoelig’, ‘psychosespectrum’ of ‘psychose’. Allemaal woorden die uitdrukken dat psychose zich bij ieder mens anders manifesteert.
Het gaat om een heel spectrum van gedragingen en belevingen. Maar het is bij iedereen anders en vergt dus een persoonlijke diagnose.
Schizofrenie
‘Schizofrenie’ werd gebruikt om uit te drukken dat een minderheid van de mensen met psychose een relatief ongunstige prognose kan hebben.
Eigenlijk wil de diagnose ‘schizofrenie’ zoveel zeggen als: een psychose waarvan de psychiater denkt dat het mogelijk erger dan gemiddeld gaat zijn. Dit concept is inmiddels achterhaald.
Je kunt bij een psychose de toekomst niet voorspellen. Dus waarom in de diagnose vast willen leggen dat de toekomst ‘heel erg’ gaat zijn?
Wat is het probleem met de diagnose schizofrenie?
Het verwarren van diagnose en prognose wordt in de geneeskunde beschouwd als een kunstfout (‘prognosticatie’). Dit is de reden dat wereldwijd veel psychiaters de term niet meer gebruiken. Maar old habits die hard: zolang de diagnose in de DSM staat zullen er hulpverleners zijn die denken dat het een nuttige en valide diagnose is.
Is schizofrenie een hersenziekte?
Heb je al eens eerder informatie over schizofrenie opgezocht? Grote kans dat je gelezen hebt dat het om een ernstige genetische hersenziekte gaat. Misschien heb je ook wel eens gehoord dat het met een gespleten persoonlijkheid te maken heeft. Of dat mensen met schizofrenie gevaarlijk en onbetrouwbaar zijn.
Dergelijke informatie is inmiddels flink achterhaald, maar wordt nog steeds overal verspreid.
Bijvoorbeeld:
- Een biologische test voor ‘schizofrenie’ (of welke psychische diagnose dan ook) bestaat niet.
- Er zijn geen biologische of hersentesten voor de diagnose ‘schizofrenie’ – of welke psychische diagnose dan ook.
Er zijn tienduizenden genetische varianten die bijdragen aan het risico voor psychose, maar ieder mens heeft duizenden van deze varianten. Het aandeel van die genetische variatie aan het risico is klein.
De genetische variatie van psychose
Met andere woorden: de genetische variatie van psychose is de genetische variatie die mensen nodig hebben om betekenis te geven aan de wereld om hen heen. De genetische variatie van psychose is de genetische variatie van het mens-zijn.
Schizofrenie in de DSM
De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) is het meest gebruikte classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen. In de meest recente versie (de DSM-5) staan bijna 300 aandoeningen beschreven. Inclusief de diagnostische criteria waaraan ‘voldaan’ moet worden om een diagnose te kunnen stellen.
In de DSM wordt schizofrenie grofweg omschreven als een aandoening die wordt gekarakteriseerde door psychotische episoden ‘waarbij de patiënt het vermogen om de realiteit te toetsen verliest’. Ook moet er sprake zijn van een schijnbaar ongunstig beloop (duurt langer dan zes maanden).
Bestaat schizofrenie wel of niet?
De diagnose ‘schizofrenie’ is een concept op basis van afspraken tussen psychiaters, geen objectieve en vaststaande ziekte. Dat kan ook helemaal niet. De diagnose verandert steeds over de tijd en wordt in verschillende classificatiesystemen (DSM en ICD) op verschillende manieren gedefinieerd.
Wij spreken op PsychoseNet niet over schizofrenie, maar over psychosegevoeligheid of het psychosespectrumsyndroom.
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Meer lezen over dit onderwerp?
In deze boeken die zijn geschreven door Jim van Os lees je meer over psychose, over goede GGZ en herstel:
