Stemmen horen in je hoofd komt regelmatig voor. Voor de stemmenhoorder bestaan de stemmen echt maar anderen horen ze niet. Dit wordt hallucineren of auditieve hallucinatie genoemd.
Stemmen horen is een symptoom van psychose
Dit zijn de 7 symptomen van Psychose:
‘Stemmen horen’ wordt ook vaak in één adem genoemd met schizofrenie. Toch is het niet echt ongewoon en kun je er met de juiste hulp mee om leren gaan. Stemmen horen is een symptoom van psychose.
Wie horen stemmen?
Rond het horen van stemmen hangt een geheimzinnige sfeer. Misschien omdat we nog niet precies weten waar het stemmen horen vandaan komt.
Zoals bij zo veel psychische ervaringen, is er voor het horen van stemmen ook niet één duidelijke oorzaak aan te wijzen. Meestal gaat het om een samenloop van omstandigheden en gebeurtenissen.
Uit onderzoek blijkt dat meer dan 10% van de bevolking wel eens stemmen hoort. Minder dan de helft van de stemmenhoorders heeft de een of andere diagnose.
Is stemmen horen aangeboren of erfelijk?
Het gebeurt regelmatig dat er meerdere stemmenhoorders voorkomen in één familie. Hoewel er wel familiepatronen bekend zijn waarin het aannemelijk is dat ‘stemmen horen’ in de familie zit, is het niet aangetoond dat het ook erfelijk is. Sommige mensen horen als kind voor het eerst stemmen (en denken dat iedereen stemmen hoort), anderen krijgen pas op latere leeftijd dit symptoom.
Mensen die plotseling beginnen met stemmen horen, zien vaak later dat er verschillende factoren aan vooraf gingen die van invloed waren zoals stress, drugsgebruik, trauma of slaapgebrek.
Stemmen horen is geen ziekte op zich maar het is een verschijnsel dat zich bij een aantal psychische aandoeningen vaak voordoet. Het kan ook geheel op zichzelf staan.
Verklaringen voor stemmen horen
Mensen die stemmen horen, zoeken daar meestal een verklaring voor. Die kun je bijvoorbeeld vinden in de werking van het geheugen. Dat zit fantastisch in elkaar:
Je verbeelding
Vaak hebben we aan een deel van een woord, een geluid of een voorwerp al genoeg om te weten wat het is.
- We horen het verschil tussen een motor van een vrachtwagen of een brommer.
- Bij het zien van een bloemblaadje, weten we dat er een hele bloem bij hoort en kunnen we het complete beeld visualiseren.
- We kunnen zelfs een beeld vormen bij een geluid of bij een geur.
Je hoeft iets dus niet te zien om het je te kunnen verbeelden. Je verbeelding vult het beeld als het ware vanuit je geheugen aan.
Soms ben je er van overtuigd iets te hebben gezien of gehoord, maar in werkelijkheid heeft je verbeelding je waarneming aangevuld tot het complete beeld uit je geheugen. Je verwachting speelt hierbij een grote rol: je verwacht geen brommertje te zien als je een grote vrachtwagen hoort.
Bij mensen die stemmen horen, speelt de aanvulling van de waarneming een bijzondere rol. Doordat ze vaak super alert zijn en snel reageren op geluiden of gebeurtenissen, gaat hun geheugen de waarneming soms te snel aanvullen. Hun interpretatie van prikkels kan dan verkeerd uitpakken, waardoor ze iets anders zien of horen dan er in werkelijkheid is.
Er zijn ook andere verklaringen mogelijk
Zo denken sommige stemmenhoorders dat ze in verbinding staan met anderen, zoals overleden familieleden. Of dat ze direct contact hebben met een goddelijk wezen.
De waarheid is dat we niet precies weten waar de stemmen vandaan komen. Iedere verklaring is dus prima, zolang die de stemmenhoorder helpt om prettig met de stemmen te leven.
Soms is daarvoor behandeling of ondersteuning nodig.
Behandeling bij stemmen horen:
Behandeling: Stressreductie
De invloed van stress wordt vaak genoemd in verband met stemmen horen. Mensen die stemmen horen, merken dat de stemmen in stressvolle periodes nadrukkelijker of vaker aanwezig zijn. Daarom is stressreductie een belangrijk onderdeel van de behandeling van mensen die stemmen horen.
Het risico op stress bestaat overal en altijd in meer of mindere mate. Voor mensen die stemmen horen is het belangrijk om te onderzoeken welke vormen van stress een trigger vormen, zodat ze hiermee kunnen leren omgaan.
Behandeling: Medicatie
In het verleden dacht men dat mensen die stemmen horen een psychische ziekte hadden die een medische benadering vergde. Zij kregen dan ook vaak de traditionele pillenbehandeling.
Gelukkig wordt steeds meer de relatie gelegd met de levensgeschiedenis van de stemmenhoorder. Onverwerkte gebeurtenissen en trauma’s liggen vaak ten grondslag aan het stemmen horen in je hoofd.
De stemmen hebben dan ook vaak het karakter van iemand die in verband staat met een traumatische gebeurtenis.
Antipsychotica brengen de stemmen soms wel tot bedaren maar doen niets aan de oorzaak van de stemmen. Waarom zijn die stemmen er, wat is het probleem? Je leert niet met de onderliggende problemen om te gaan.
Behandeling met medicatie kan soms tijdelijk nodig zijn om meer rust te brengen. Die rust is nodig om vervolgens om te leren gaan met de stemmen.
In gesprek met de stemmen in je hoofd
Om leren gaan met de stemmen in je hoofd, betekent ook dat je op een andere manier naar de stemmen leert luisteren. Het kan zeer beangstigend zijn als je stemmen hoort die jou opdrachten geven om iets te doen of die jou grof toespreken. Zeker als je denkt dat deze stemmen macht over jou hebben.
Daar kun je anders naar leren kijken
Een laagdrempelige manier om aan dit leerproces te beginnen is het bezoeken van een stemmenhoordersgroep. Het is al fijn om te merken dat je niet de enige bent die stemmen hoort, en dat het niet betekent dat je gek bent.
De andere deelnemers hebben ervaring en kunnen je tips geven om je stemmen anders te benaderen. Dat kan je relatie met je stemmen snel ten goede doen veranderen.
Op de website van de Stichting Weerklank staat een overzicht van de groepen in heel Nederland.
Naast de groepen zijn er ook hier en daar steunpunten waar een cursus wordt gegeven over het omgaan met je stemmen. In deze cursus ga je samen aan de slag met je levens- en herstelverhaal. De cursusleider is een ervaringsdeskundige.
Na de cursus heb je meer kennis van stemmenhoren en manieren om ermee om te gaan, Ook ben je bezig geweest met het achterhalen van de reden dat juist deze stemmen bij je zijn en met je herstel.
Achterdocht en stemmen
Mensen worden achterdochtig als ze een bedreigende gebeurtenis meemaken die ze niet begrijpen. Je kunt je voorstellen dat je achterdochtig wordt omdat je merkt dat er iets niet klopt als je stemmen hoort. Of als de stemmen dingen zeggen die je niet kunt plaatsen.
Achterdocht is dan vaak een symptoom tijdens psychose. We noemen dit ook wel paranoia.
Je stemmen aanpakken met therapie
Je kunt ook individuele gesprekken voeren over je stemmen, of in therapie gaan.
In therapie ontdekken veel mensen dat de stemmen in hun hoofd hen iets proberen te zeggen. Ze leren herkennen dat wat de stemmen zeggen, vaak niet letterlijk genomen moet worden. Door met een hulpverlener te praten over de stemmen, kunnen ze achterhalen wat de betekenis is.
Voor de stemmenhoorder is dit vaak keihard werken en een emotioneel proces omdat ze aan de slag gaan met de inhoud van hun problemen. Hier is zelfs een speciale interview methode voor ontwikkeld. Deze wordt onder andere toegepast in de stemmenpoli’s waarvan er nu een aantal actief zijn, bijvoorbeeld in Groningen en Alkmaar.
In gesprek met stemmen
Psychiater Dirk Corstens vertelt in dit interview hoe hij met stemmenhoorders in gesprek gaat. Niet alleen de inhoud van de stemmen wordt besproken; er wordt ook uitgebreid naar iemands voorgeschiedenis gekeken.
Hij ontdekte dat veel mensen met de stemmen in hun hoofd op dezelfde manier omgaan als met mensen in het dagelijks leven. Je kunt je voorstellen dat iemand enorm geholpen is als hij of zij leert assertiever om te gaan met anderen en dus óók met de stemmen.
Jouw stemmen zijn uniek
Sommige mensen horen één keer in hun leven een kortere periode een stem, anderen horen jarenlang, de hele dag door, meerdere verschillende stemmen: Stemmen die onderling met elkaar praten, stemmen die behulpzaam of juist agressief zijn.
Het horen van stemmen is voor iedereen anders
Iemand die stemmen hoort hoeft niet psychotisch te zijn en iemand die psychotisch is, hoeft geen stemmen te horen. Psychosegevoelige mensen horen naar verhouding wel vaker stemmen dan mensen die niet psychosegevoelig zijn.
Hoor je zelf stemmen?
Met de Vragenlijst Opvattingen over Stemmen kun je aan de hand van 35 items je overtuigingen meten over het horen van stemmen en je emotionele reacties daarop.
Kan je een gewoon leven leiden als je stemmen hoort?
The hearing voices movement
Er is inmiddels een wereldwijd netwerk opgericht van stemmenhoorders en hulpverleners; the hearing voices movement.
De meeste stemmenhoorders leren met de stemmen in hun hoofd zo om te gaan dat ze goed kunnen functioneren. De stemmen in hun hoofd hebben een plaats gekregen in het dagelijkse leven. Ze weten de relatie met hun stemmen zo te sturen dat die positief blijft.
Wanneer dat (nog) niet zo is, kun je je voorstellen dat de aanwezige stemmen je doodmoe of heel bang maken.
Acceptatie, praten en contact
Bij herstel hoort acceptatie, praten en contact. De meeste stemmenhoorders vinden het prettig om te praten en hun ervaring te delen met andere stemmenhoorders in stemmenhoordersgroepen. Kijk voor meer informatie over leven met stemmen op de site van de Stichting Weerklank.
Leestip: ‘Het boek van Robin Timmers: ‘Leren omgaan met stemmen horen’ (Ook gratis als PDF te downloaden)
Deze tekst is tot stand gekomen met hulp van Stichting Weerklank.
Heb je een vraag over stemmen horen?
Onze PsychoseNet experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur. Gratis en anoniem.
Ken je de webshop van PsychoseNet al?
Eerlijke boeken over de GGZ, psychose, trauma en herstel.
