Over psychosegevoeligheid en rijbewijs. Ergens in de jaren waarin ik van psychose naar psychose ging. En tussendoor me ook niet echt in ‘herstel’ bevond. Kreeg ik de brief van de plaatselijke gemeente, waarin werd gemeld dat het tijd was mijn rijbewijs te verlengen.
Nou ben ik het type dat dit soort brieven altijd voor was. Wanneer dat soort post kwam, was ik al bezig met wanneer dit te gaan doen.
Deze brief kwam en de onrust sloeg me om het hart. Bij het oversteken van een weg deed ik al een beroep op degene met wie ik was.
Het overzien van de wereld/openbare ruimte/het verkeer, was een duidelijke confrontatie met het gegeven dat ik leefde met psychosegevoeligheid. Fietsen deed ik heel weinig, want ging te snel en ik voelde me niet goed zo boven de grond.
Moest ik in die staat, voor de balie staan om te verlengen?
Aan diverse mensen vroeg ik advies
Ik deelde mijn bezwaar. Het klopt toch niet: als je een fysieke ziekte hebt wordt er geïnformeerd, door de arts.
Je krijgt bijvoorbeeld te horen: “Meneer/mevrouw, uw rijbewijs zal vanaf nu een code krijgen, waardoor u en wij elke vijf jaar medische gegevens moet aanleveren om hem te verlengen.” Deze gegevens beslaan een klein formuliertje over de actuele staat van de behandelend arts.
Geen extra kosten aan verbonden.
Uiteindelijk belde ik het CBR zelf
Een van de artsen dacht met me mee. Ik legde uit dat al jaren ziek was en totaal niet wist of ik dat zo zou blijven tot m’n tachtigste.
Dus wat te doen met dit verlengingsverzoek? Ik vulde een nieuwe medische verklaring in.
Conclusie hiervan was dat ik met de feitelijke antihistamine (!) niet mocht rijden en ik een psychiatrisch onderzoek (want: meer dan 1 psychose) moest ondergaan. Ik wist dat de uitkomst van een psychiatrisch onderzoek over rijbekwaamheid, op dat moment in mijn leven absoluut zou zijn: niet rijbekwaam. Want dat was ik niet, dat wist ik zelf ook wel.
Vervolgens adviseerde de arts om hem in de koelkast bij het CBR te leggen.
Het recht op mijn rijbewijs zou ik dan houden. Mocht het ooit beter met me gaan, kon ik hem er weer uit halen. Hoe de regels dan waren wist hij niet, zei hij er wel bij, dat moest ik dan maar zien. Ik stuurde hem op. De medische verklaring was immers al ingevuld.
Voor mijn gevoel was er al geen weg terug meer.
In de evenzovele jaren die volgden, was mijn staat hetzelfde. Dus ik had vrede met de weg die ik gegaan was.
Maar toen veranderde er veel
Wat resulteerde in het feit dat ik op enig moment op de fiets zat en ervoer dat mijn hersenen overzicht hadden; het was prima te doen qua snelheid en ik voelde me niet meer licht en zwevend. Kortom: dit leek op het terugkrijgen van functies van het brein.
De weken daarna bleef dit zo. Na maanden vroeg ik een rijschoolhouder om advies. Want fietsen is anders dan autorijden.
Hij zei: “Joh, we maken gewoon een ritje en gaan het zien.” Zo geschiedde: het is echt ongelofelijk hoe het rijden ging. Ik vond autorijden altijd al heel fijn. Autorijden bleek een geautomatiseerde vaardigheid te zijn, die ik absoluut niet verleerd had. De rijschoolhouder zei na een uur: “Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat jij zolang niet gereden hebt, je rijdt echt prima.” Tussendoor zei hij al wel dingen als: “De mensen die ik lesgeef, zien dit niet zo snel en moeten nog leren anticiperen op. Ik merk dat jij het inzicht en het reageren op gewoon in je hebt.” We reden onder andere een route die ook bij rijtesten van het CBR wordt gereden. Zijn advies was helder: “Vraag hem aan! Haal hem uit de koelkast.”
Dus vulde ik de medische verklaring weer in. Er volgde een extern psychiatrisch onderzoek met als doel mijn rijgeschiktheid te bepalen. Na maanden volgde een onderzoeksverslag. Waarna er weken voorbij gingen zodat men kon bepalen wat nodig geacht werd. Als er zou worden besloten dat ik een rijstest zou moeten doen, dan zal ik ook hiervan de kosten moeten betalen.
Hoe in vredesnaam is het mogelijk dat bij diverse ziektes er geen kosten zijn voor de patiënt en de voorlichting helder is en men dit kennelijk nog niet heeft weten te realiseren binnen de psychiatrie? Hoe kan het dat dit gebeuren mij honderden (!) euro’s kost?
Wie heeft bedacht dat een paar zinnen van de behandelend psychiater, niet voldoen? Gaat dat tussen de behandelrelatie in staan, misschien? Hoe kan het dat ik overduidelijk in een wereld terecht kwam van keuringen aangaande mensen van wie het rijbewijs is ingetrokken? Wat heeft dit te maken met stigma’s? Hoezo is dit een taboe? Hoezo krijg ik de indruk dat het ‘normaler’ is om met een psychotisch hoofd een rijbewijs te verlengen, dan om de weg te gaan die ik ben gegaan?
Mijn psychosegevoeligheid valt onder psychiatrische issues. PSYCHIATRIE: heeft iets te maken met het fysiologische.
De rijschoolhouder: “Zelfs als er een rijtest komt, als je rijdt zoals bij mij, is dat zo gepiept.”
Ik relativeer: “Als ik zo lang niet heb gereden, zal ik me dan nu druk maken over langer niet rijden?”
Update:
Ik sta aan de balie van het gemeentehuis om mijn rijbewijs op te halen.
“Mag ik je oude rijbewijs?” Ik: “Dat kan niet, die zit in de koelkast bij het CBR. Na vragende blik van de ambtenaar zeg ik: “Daar heb ik hem zelf vrijwillig in geplaatst.” “O, hoezo?”
Ik: “Ik was in de tijd dat ik moest verlengen niet rijbekwaam, ik wilde niet de weg van verlengen gaan in die staat. Weet u dat van u als ambtenaar wordt verwacht dat als u twijfelt over de rijbekwaamheid van de persoon die komt verlengen, dat u dan om een medische verklaring mag vragen? Mensen mogen dan niet liegen.”
Ze zegt: “Wij zien in de computer of die is ingevuld.” Ze pakt mijn rijbewijs, waarna ze me vragend aankijkt: “Wij gaan dus geen rijbewijs van jou krijgen.”
Ik: “Nee. Het komt weinig voor merk ik. Maar als ik een bepaalde lichamelijke oorzaak voor mijn code 100 zou hebben, was een briefje van de behandelend arts voldoende. Bij psychisch lijden is dat anders. Het was een andere weg dan meestal gebeurt heb ik ondervonden en heeft me heel veel geld gekost.” “Oneerlijk eigenlijk he”
Ik: “Mevrouw ik ben vooral ontzettend blij dat ik hier nu voor u sta, terwijl ik weet dat ik mijn rijbewijs terecht terugkrijg.”
Psychosegevoeligheid en rijbewijs
Na een lange wandeling laat ik mijn rijbewijs aan een vriendin zien. Ik vertel haar hoe het ging op het gemeentehuis. We hebben het over het systeem. “Eigenlijk best gevaarlijk dit heh?” zegt ze.
Ik: “Ik heb er een blog over geschreven. Dit moet nog aangevuld. Maar wil ik dit wel delen?”
In het begin hield ik vast aan het gevoel van de juistheid van de door mij gekozen weg. Zonder oordeel over mensen die een andere weg gaan. Vervolgens begon ik hun sterker, slimmer en hoopvoller te vinden. Ik kon niet anders, maar zij wel.
Blij nemen we afscheid, waarbij mij dan toch ongenuanceerd ontschiet wat ik er nou eigenlijk echt van vind. Heel duidelijk weet en voel ik op dat moment: het grootste stigma heb ik misschien zelf wel gehad.
PS: in het magazine van ‘Anoiksis’ april 2022, nr. 108, pagina 11 en 12 staat de in die maand aangeboden ‘Adviesnota Rijgeschiktheid bij psychose’ omschreven. Het duidelijke stukje eindigt met de hoopvolle woorden: “Een ontwikkeling waar we uiteraard heel blij mee zijn, en waarbij we de hoop hebben dat er op korte termijn bericht kan worden verwacht in de ‘Staatscourant’ dat de regeling is herzien!”
Het mogelijke beleid ligt al klaar.
Bella (pseudoniem) onderging een psychiatrisch onderzoek ihkv haar rijbewijs.
Foto julian hochgesang op unsplash
Help jij ook mee PsychoseNet in de lucht te houden?
Geef een reactie