Samen met je kinderen rouwen, hoe doe je dat? Onlangs overleed een familielid van Geeske en haar kinderen op wie ze waren gesteld. Hoe rouw je dan als gezin? Wat hebben kinderen nodig om hiermee om te gaan? “Het was fijn om deze dag samen met mijn kinderen door te brengen.”
Overlijden van dierbaren komt altijd onverwacht
Het is 29 januari 2025 en het is vroeg in de ochtend. De kinderen zijn net de deur uit gegaan om met de bus naar school te gaan. Mijn dag mag vandaag wat later starten. Of toch niet? Ik word wakker van de slaapkamerdeur die ruw wordt opengegooid. Het is mijn partner die binnenkomt. Hij valt met de deur in huis: “Mijn vader is overleden!” Ik ben direct klaarwakker. “Wat…!? Je vader overleden? Hoe dan? Wat is er gebeurd? “. Hij vertelt me dat zijn vader een hartstilstand heeft gehad en daar zojuist aan is overleden.
Opeens is alles anders. Opeens is niets meer normaal. Hij loopt de deur uit en vertrekt naar zijn familie. Hij is nodig om de familie op te vangen. Heeft het nodig om bij hen te zijn. Ik blijft thuis. Het is een rare situatie. Ik besluit -bij gebrek aan beter- eerst maar gewoon aan het werk te gaan. Het voelt ergens niet lekker. Ik denk aan de man aan wie ik 25 jaar een fijne schoondochter-schoonvader relatie had. Die luisterde. Er altijd voor me was wanneer ik dat nodig had. Die altijd veilig en betrouwbaar was. Van wie ik veel mocht leren. Voor mij had hij een belangrijke rol. Ik leg mijn werk stil, waarom zou ik alles draaide willen houden?
Mijn kinderen komen vroeg thuis
Ik laat aan de middelbare school weten dat er een overlijden is in de familie. Mijn beide kinderen komen naar huis. Ik ga mijn kinderen opvangen. Ik ga het vervolg ook aan; er voor ze zijn. Best spannend, ze zijn neurodivers en zijn -net als ieder ander- uniek in hun emoties. Rond het middaguur komen ze thuis.
Mijn oudste zoon A. als eerste
De deur van de woonkamer gaat open. Langzaam. Zijn gestalte is gebogen, langzaam komt hij naar binnen. Hij is gebroken. Het overlijden van zijn opa is voor hem de eerste kennismaking met de dood. Een kennismaking met plots, definitief afscheid waarvan hij niet had kunnen vermoeden, en dat hij niet eerder had ervaren, dat er zoiets permanents bestaat in het leven. Het is een kennismaking met het opeens het niet meer kunnen zeggen met wat je eigenlijk nog zo graag had willen vertellen. Niet meer kunnen vragen wat je graag had willen weten over iemand.
Het is een abrupt einde van het leven van een innig geliefde opa voor een 14-jarige. A. is prachtig in de grootsheid en vanzelfsprekendheid van zijn emoties. Zijn liefde en zijn verdriet lopen eruit als een brede, snelstromende rivier, een stroom die veel groter is dan de stroom van tranen op zijn wangen. We vinden elkaar in een lange omhelzing. We wisselen genegenheid en warmte uit, tot hij weer in staat is om zelf te staan.
Mijn oudste zoon X. komt niet veel later binnen
Hij maakt op dit vandaag ook voor het eerst kennis de dood. Mijn beide zoons gaan ieder anders om met emoties. Het zijn twee manieren die er beide mogen zijn, maar die wel een andere aanpak vergen als ouder. Het is me gelijk duidelijk dat ook mijn jongste is geraakt tot in zijn tenen.
Mijn zoon X. is 12 jaar oud. Hij komt met een rood bevlekt gezicht binnen, alle emotie heeft hij ingesloten, verward over wat hij voelt en zoekende naar wat er op dit moment van hem wordt verwacht. Opgesloten verdriet kan snel omslaan in boosheid. Ik neem daarom snel het initiatief, ik loop naar hem toe en sluit hem in mijn armen.
“Het is goed X. Wat een rare dag hè… Je vader, A. en ik moeten er allemaal om huilen”. Hij knikt, is kalm. Ik vervolg mijn verhaal. “Kijk maar naar mij, ook ik ben nu aan het huilen. Kijk maar, ik heb tranen.” Hij kijkt naar me op, met een soort van vragende verbazing. Ik geef hem een paar ogenblikken tijd en stilte voor ik verder ga met mijn verhaal. “Jij mag ook huilen. Het is niet raar en het mag… Echt!” We communiceren op een lager tempo dan gebruikelijk. Ik raak zijn wangen aan met mijn handen. het contact voelt fijn. “Het is goed om te huilen en om je tranen te laten gaan. Het zorgt dat het verdriet eruit kan en dat het niet ophoopt in je lijf. Als het vanbinnen ophoopt dan voelt dat niet lekker. Dat is wat minder gezond. Verdriet eruit laten is goed. Huilen is gezond”.
Delen is helen
X. loopt naar onze (best wel grote) hoekbank, hij pakt daar een kleed en een kussen en gaat liggen. A. ligt er ook. Die ligt met enkele kussens lekker ingepakt in een warm kleed. Ik ga er ook zitten, aan het uiteinde. Ook voor mij is er een kleedje en een kussen om tegenaan te zitten. Het is warm, het is geborgen. Ik zie hoe mijn twee kinderen hun emoties toelaten. De één groot en luid. De ander, klein, stil en bescheiden. Maar met evenveel verdriet en tranen om het gemis van hun opa. Ze hebben even tijd nodig.
Er zijn vragen
Ze komen een poosje later een beetje tot rust. De eerste vragen volgen;
“Zeg ma, wanneer heb ik opa voor het laatst gezien?”
“Ik weet niet waarom hij maar één been had, Ik kan dat nu nooit meer vragen!”
“Hoe heeft hij oma eigenlijk leren kennen?”
“Heb ik wel dag tegen opa gezegd toe ik hem voor het laatst zag?”
Er zijn veel vragen. Er is ook veel spijt. Ze hebben het gevoel dat ze tekort hebben geschoten, ze denken dat ze hun kans hebben gemist om opa helemaal te leren kennen.
Er zijn gelukkig ook antwoorden
Natuurlijk hebben ze gedag gezegd tegen opa, dat was met kerst. Oma weet veel, we gaan het haar vragen binnenkort. Opa is weg, maar zijn verhaal is er nog gewoon. Hun wens om hem verder te kennen is niet verkeken. We maken samen een afspraak; we gaan oma binnenkort interviewen. We stellen van tevoren vragen op zodat we niets vergeten wat belangrijk is. Zo gaan we de antwoorden op de vele vragen die ertoe doen samen zoeken. Het is niet te laat.
De wereld bestond even uit 3 personen
We hebben een hele mooie middag samen, wij met z’n drieën. Samen met je kinderen rouwen is iets intiems, iets bijzonders. Niemand van ons drieën had deze dag zin om een telefoon te pakken of om op de computer iets te doen. We zaten op de bank en we praatten de hele middag met elkaar. We waren verdrietig en boos. En we lieten, op onze eigen manier, vele tranen. Wat hadden we het fijn. Een overlijden kan een gouden herinnering opleveren. Het was een voorrecht om deze dag samen -heel intiem- met mijn opgroeiende zoons door te brengen.
Meer lezen over samen met je kinderen rouwen?
- Zo rauw als rouw kan zijn – rouw heeft tijd nodig
- Ik rouw van je – Claire van ’t Veen
- De dingen die voorbijgaan – dood als inspiratie
- Rouwbehandeling.nl – omgaan met verlies en rouw
Photocredits: Geeske Roorda – enkele bloemen uit het rouwboeket
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Verder lezen over goede zorg en GGZ?
Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.
Geef een reactie