Lotje schrijft voor PsychoseNet een bijzondere serie verhalen over bekende mensen met een psychische kwetsbaarheid. Dit keer schrijft ze over de Amerikaanse John Nash, de bekende wiskundige die een Nobelprijs won. Zijn verhaal is prachtig verfilmd in ‘A Beautiful Mind’ met in de hoofdrol Russell Crowe.
Nash was een slimme student aan Princeton University toen hij zich bezig ging houden met de speltheorie waarvoor hij in 1994 de Nobelprijs voor de Economie kreeg. De speltheorie houdt zich bezig met de vraag waarom mensen bepaalde keuzes maken. Daarbij is er in het model van Nash een eindig aantal opties die je schematisch kunt benaderen.
Ook in de psychologie leer je hier bijvoorbeeld over met het ‘prisoner’s dilemma‘
Stel: je hebt twee verdachten. Wanneer zullen zij bekennen en gaan voor strafvermindering en wanneer zullen zij ontkennen en hun straf riskeren?
Er zijn dan altijd vier mogelijkheden van uitkomst waarbij twee partijen elk twee (dezelfde) opties hebben. Nash onderzocht ook de mogelijkheden met meerdere partijen en kwam tot een evenwichtstheorie. Zijn ontdekkingen deed hij op jonge leeftijd.
Vanaf 1959 had Nash last van paranoïde denkbeelden
Hij dacht dat hij werd nagezeten door een communistische groepering die de regering wilde omverwerpen. De jaren ’60 heeft hij grotendeels in een instelling doorgebracht. Het was de periode waarin schizofrenie behandeling veranderde van psychoanalyse en elektroshocks naar het gebruik van antipsychotica (medicijnen). Daarna is hij van de medicijnen afgekickt en heeft hij een rustig leven geleid. Volgens Nash zelf kwamen zijn waanbeelden voort uit het verlangen bijzonder te zijn. Hoewel hij onvrijwillig was opgenomen, lukte het hem later wel afstand te doen van waanbeelden die hem in de weg zaten bij zijn wetenschappelijke vorderingen.
Vaak is het zo dat psychosegevoeligheid in het begin erg verwarrend is
Hoewel het niet alleen verwarrend, maar ook gevaarlijk en moeilijk is voor de persoon zelf, wordt er mettertijd wel inzicht opgedaan in hoe de ziekte zich manifesteert. “Een waandenkbeeld”, zei John Nash op het einde van zijn leven, “is eigenlijk verspilde moeite.” Ook voor Nash verbeterde zijn conditie met de jaren.
Fascinerend is dat hij als wetenschapper ook interessante inzichten had over het belang van menselijke diversiteit en de mogelijke voordelen van alternatieve inzichten. Hij vergeleek mental illness met het houden van een staking op economisch gebied.
Enkele quotes:
“Ik lijk weer rationeel te denken op de manier waarop wetenschappers dit doen. Maar dit is niet louter een heuglijke zaak, zoals het gaat bij mensen die van een fysieke handicap naar een goede gezondheid gaan.”
“Het idee dat mensen met een psychische kwetsbaarheid lijden is breed gedeeld. Maar ik denk dat gekte een uitvlucht kan zijn. Als het niet goed gaat, wil je wellicht je iets beter voorstellen.”
De verfilming van het leven van John Nash (1928 – 2015) in de film ‘A Beautiful Mind‘ uit 2001 is een kleine bioscoophit. De beroemde econoom wordt hierin gespeeld door Russell Crowe, die een innemende maar soms ook gekwelde man weet neer te zetten.
Illustratie: Marieke Nijhof
Meer verhalen van buiten lezen?
Geef een reactie