Het is 12 mei 2015, Dag van de Zorg. Samen met collega ervaringsdeskundige Niek Pijnaker en Rokus Loopik mag ik aan de verpleegkundigen binnen onze organisatie twee workshops ‘Verhalen vertellen’ geven. Niet zomaar verhalen: herstelverhalen. Omdat wij uit eigen ervaring weten hoe belangrijk het is om dat verhaal te erkennen en te delen. Omdat delen helend kan werken. En omdat we met en van elkaar kunnen leren.
Wat is een herstelverhaal eigenlijk?
In het Basiscurriculum Ervaringsdeskundigheid – dat is opgesteld door Trimbos, Phrenos en HEE – wordt de volgende omschrijving gegeven:
Een herstelverhaal is een reflectie op ontwrichtende levensgebeurtenissen waarbij (gaandeweg) het herstel centraal staat en niet zo zeer de gebeurtenissen zelf. Stilstaan bij de ervaringen is zinvol, in eerste instantie vooral om scherp te krijgen wat er gebeurde in je leven en welke impact dit had, in tweede instantie om meer greep te krijgen op het eigen herstelproces. Een herstelverhaal heeft altijd als ‘plot’ dat herstel mogelijk is.
Het vormgeven, vertellen en delen van het herstelverhaal heeft verschillende functies:
- Door onze verhalen te vertellen worden we rolmodel voor anderen. Er ontstaat een kettingreactie: wat jij kan, kan ik ook!
- Het vormgeven en vertellen van het eigen verhaal geeft inzicht, zelfvertrouwen en werkt empowerend.
- Door verhalen te delen, vergroten we ons arsenaal aan kennis over herstel. We leren wat herstelondersteunend werkt en wat herstelondermijnend werkt.
- Zorgverleners, familieleden, vrienden en andere supporters leren veel beter begrijpen wie we zijn en wat we hebben doorgemaakt als ze ons verhaal kennen.
- Het vertellen van het verhaal kan helpen om de pijn en het verdriet los te laten die zijn opgeslagen. Het werkt helend en bevrijdend.
- Het verbindt ons met anderen. Door te vertellen merken we dat we open kunnen en mogen zijn, dat we gehoord en gezien worden. Dit levert vaak mooie en krachtige gesprekken en ontmoetingen op.
- Het vertellen van verhalen over hoop en herstel in het openbaar draagt er mede aan bij dat er een eind komt aan vooroordelen over en de discriminatie van mensen met psychiatrische klachten. We laten zien dat de psychiatrische achtergrond maar één onderdeel is van onze persoonlijke geschiedenis.
Bij de GGZ Noord Holland Noord hebben we inmiddels vier Herstel Werkplaatsen waar maandelijks herstelverhalen worden verteld.
Ook bij andere herstelactiviteiten speelt het herstelverhaal of stukken hieruit een rol. Bijvoorbeeld bij cursussen zoals ‘De weg naar herstel’, ‘Herstellen doe je zelf’ en ‘de WRAP’ (Wellness Recovery Action Plan). Of tijdens lotgenoten bijeenkomsten die gaan over herstel, tijdens thematische bijeenkomsten, bij psycho-educatie of voorlichting aan cliënten/familie/collega hulpverleners.
Bij individuele contacten proberen we zoveel mogelijk aan te sluiten bij het verhaal van de persoon die we begeleiden in zijn/haar herstelproces. Uiteraard speelt het herstelverhaal ook bij intervisie en bijeenkomsten van de ervaringsdeskundigen een belangrijke rol.
De eerste keer dat ik mijn herstelverhaal vertelde, ging ik gelijk all the way
Ik had familie, vrienden en mijn hulpverleners uitgenodigd om mijn verhaal met hen te delen en om ze op deze manier ook te bedanken voor hun steun. Het werd één van de meest empowerende momenten in mijn herstelproces. Zo eng als ik het altijd vond om voor een groep te spreken, nu leek het alsof ik vleugels had gekregen. De reacties waren overweldigend. Een vriend die ik al ruim 25 jaar ken, gaf aan dat hij nu pas inzicht had gekregen in de redenen waarom ik regelmatig worstelde met depressieve klachten.
Inmiddels heb ik al veel verschillende herstelverhalen mogen horen en zien. Iedere keer weer word ik gegrepen. Meestal door de inhoud, soms ook door de vorm. Iedereen doet het op zijn of haar eigen manier.
De één draagt voor, de ander heeft er een presentatie bij gemaakt, een filmpje of een lied. Iemand bleek zelfs al twee boeken te hebben geschreven. Ik heb kunstenaars gezien die hun verhaal visueel ondersteunen, iemand die beelden maakt en een man die zijn psychoses in 3D heeft vastgelegd. Zelf geef ik graag uiting aan mijn gevoel met gedichten.
Rokus gaf een opdracht: het herstelverhaal in 8 minuten
Een aardige uitdaging op de Dag van de Zorg. Ik heb inmiddels verschillende varianten van mijn herstelverhaal. Van vijftien minuten tot een heel uur. Acht minuten, dat is gelukt.
De vooraf gestuurde oproep aan deelnemers van de workshop om ook een verhaal te delen, werd door een aantal opgepakt. En dit leverde prachtige verhalen op. Je kon een speld horen vallen en we voelden ons even voor het moment verbonden met elkaar.
Ieder mens heeft zijn verhaal. En dat verhaal dat doet er toe. Wat is jouw verhaal?
Geef een reactie