Ken je het CHIME begrippenkader al? De kern van de burgerrechtenbeweging in de psychiatrie van de jaren tachtig was rond het begrip ‘herstel’. Dit wordt beschreven als een uniek en ten diepste persoonlijk proces waarin iemand zijn houding, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en rollen verandert.
Herstellen iets wat je zelf doet
De waardigheid van het risico – dignitiy of risk – is een belangrijk begrip. Het legt de nadruk op persoonlijke keuze en zelfbeschikking – twee concepten die centraal staan in het herstel. Kwalitatief onderzoek toont aan dat het gedachtegoed van de herstelbeweging uitmondt in het inmiddels breed ondersteunde CHIME begrippenkader (Leamy e.a. 2011).
Wat is herstel?
“Herstel is een manier om een bevredigend, hoopvol leven te leiden, met een zinvolle bijdrage aan de gemeenschap, ondanks de beperkingen van de psychische gevoeligheid” (Anthony 1993).
Chime
CHIME is het acroniem van de elementen Connectedness, Hope and Optimism, Identity, Meaning in life en Empowerment.
Een acroniem is een afkorting die bestaat uit de beginletters van meerdere woorden, die samen een nieuw uitspreekbaar woord vormen.
CHIME begrippenkader van herstel
| Begrippen | Beschrijving | Elementen |
| Verbondenheid | Het hebben van goede relaties en op een positieve manier verbonden zijn met andere mensen. | Peer-support en steungroepen; steun van anderen; gemeenschap. |
| Hoop & Optimisme | Het hebben van hoop en optimisme dat herstel mogelijk is en relaties hebben die dit ondersteunen. | Motivatie om te veranderen; positief denken en het waarderen van succes; dromen en aspiraties hebben. |
| Identiteit | Herwinnen van een positief gevoel van eigenwaarde en identiteit en het overwinnen van stigma. | |
| Betekenis | Een zinvol en doelgericht leven leiden, zoals gedefinieerd door de persoon (niet door anderen). | Betekenis in mentale ‘ziekte-ervaring’; spiritualiteit; zinvol leven en sociale doelen. |
| Empowerment | Het hebben van controle over het leven, het focussen op sterke punten en het nemen van persoonlijke verantwoordelijkheid. |
Er wordt nog gewerkt aan het CHIME-begrippenkader
Het CHIME-begrippenkader moet nog verder worden aangepast aan uiteenlopende sociaal-culturele omstandigheden en populatiekenmerken. Ook dienen de elementen ‘moeilijkheden’ en ‘trauma’ in het begrippenkader te worden opgenomen, en behoren ‘keuzemogelijkheden’, ‘risico’s nemen’ en ‘omgaan met uitdagingen’ ook een plaats te krijgen in het begrip persoonlijk herstel
“Herstelgericht werken in de GGZ is niet makkelijk.” (Brouwers e.a. 2013)
Herstelgericht werken is nog niet de norm
- GGZ-hulp kan herstel belemmeren door negatieve neveneffecten waaronder medicatie, gebruik van stigmatiserende diagnosen en impliciete biologische boodschappen (zoals gebruik van het woord ‘hersenziekte’) die stigma versterken (van Weeghel e.a. 2019).
- Daarentegen zijn spiritualiteit, eigen regie en sociale steun bevorderende factoren, maar de vraag is in hoeverre die worden bevorderd in de GGZ (van Weeghel e.a. 2019).
- Onderzoek in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten laat zien dat herstelgericht werken niet de norm is de GGZ (Ostrow & Adams 2012; SchizophreniaCommission 2012)
- Nederlandse rapportages suggereren dat dat hier niet anders is (Van Sambeek e.a. 2011), hoewel er zeker ook plekken en organisaties zijn in de Nederlandse GGZ waar herstelgericht werken lijkt te slagen (Boevink 2012).
Dit zijn herstelbevorderende interventies
De meeste herstelbevorderende interventies met goede wetenschappelijke papieren worden echter niet routinematig aangeboden in de GGZ, zoals:
- Peer support
- Open dialogue
- Advance directives
- Wellness recovery action planning
- Illness management and recovery
- REFOCUS
- Strengths model
- Recovery colleges
- Individuele plaatsing en steun (IPS)
- Supported housing
- Mental health trialogues
Onderzoek bevestigt dat institutional readiness van GGZ-organisaties bepalend is voor succesvolle introductie van herstelgericht werken. (Leamy e.a. 2014)
Hoop, empowerment en persoonlijk herstel bevorderen
Boevink toonde aan dat parallel aan de GGZ georganiseerde herstelgerichte interventies van ervaringsdeskundigen hoop, empowerment en persoonlijk herstel bevorderen (Boevink 2017).
Dit is mogelijk de reden dat herstelacademies zoals Enik in Utrecht en steeds meer andere plekken in Nederland, die een op ervaringskennis geënt leermodel van omgaan met psychisch lijden hanteren en veelal buiten de GGZ opereren, succesvol lijken te zijn.
De rol van eCommunities
Herstelgerichte multideskundige eCommunities zoals Proud2bme en PsychoseNet zijn net zoals veel herstelacademies gesitueerd buiten de GGZ. Ze zijn daarmee parallel georganiseerd. Ze hebben jaarlijks gezamenlijk rond de 4 miljoen bezoekers en hebben elementen in zich van een gelijksoortige versie van online herstelacademies.
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de PsychoseNet Shop al?
Goede boeken over de Nieuwe GGZ, Psychosegevoeligheid, Trauma en nog veel meer!
