Salutogenese. In de veelzijdige wereld van de geestelijke gezondheid is dit een term die de laatste jaren sterk opkomt. Salutogenese geeft evenwicht door te kijken naar je sterke punten, naar wat je nodig hebt om te floreren en naar je hulpbronnen. Hartstikke belangrijk!
De benadering vanuit salutogenese kan een verfrissende en hoopvolle blik werpen op de manier waarop we omgaan met psychosegevoeligheid. Het is natuurlijk geen mirakel, en ook geen quick fix. En het is ook niet iets wat ‘moet’ – of wat iedereen kan. Maar als je je er toe zet, en je houdt het lang genoeg vol, kan het wel wat opleveren. Je kunt er altijd iets aan doen – hoe klein ook. En dat draagt ook bij.
Salutogenese, wat is het?
Salutogenese komt van de Latijnse woorden ‘salus’ (gezondheid) en ‘genesis’ (oorsprong) en richt zich op wat mensen gezond maakt en houdt, in plaats van wat hen ziek maakt. Het verschuift de focus van ziekte naar welzijn, van problemen naar potentieel. Waarom is dit relevant voor (mensen met) psychosegevoeligheid?
Mensen met psychosegevoeligheid ervaren vaak dat ze in een systeem zitten dat zich richt op hun symptomen en wat ‘mis’ is. Salutogenese biedt een evenwicht door te kijken naar hun sterke punten, hulpbronnen en wat ze nodig hebben om te floreren.
Wat zijn dan manieren om je mentale weerbaarheid te vergroten?
De dingen die je kunt doen om je mentale weerbaarheid te vergoten volgen hieronder. Ja, ze zullen zeker bekend klinken – maar toch is het zo dat maar weinig mensen in onze jachtige samenleving er aan toe komen om ze systematisch toe te passen. Dit komt onze collectieve weerbaarheid niet ten goede.
Slaap: Onze hersenen herstellen en ordenen zich tijdens de slaap. Voldoende rust zorgt voor een stabielere emotionele basis.
Voeding: Kies voor voedingsmiddelen die rijk zijn aan omega-3 vetzuren, antioxidanten en vitamine B. Deze kunnen bijdragen aan een betere hersenfunctie en stemming.
Structuur: Het opbouwen van een dagelijkse routine kan ankerpunten in je dag bieden, wat vooral belangrijk is tijdens stressvolle periodes.
Verbinding met anderen: Of het nu gaat om familie, vrienden of steungroepen, menselijke connectie is essentieel voor ons welzijn.
Meditatie en mindfulness: Door te leren in het heden te blijven en reactieve gedachten te verminderen, kun je innerlijke rust vinden.
Zinvolle activiteiten: Dit gaat verder dan werk. Het kan ook gaan om kunst, muziek, tuinieren of andere vormen van expressie die je vervulling geven.
Spiritualiteit: Dit kan geloof zijn, maar ook yoga, natuurwandelingen, of elke activiteit die je helpt verbinding te maken met iets groters.
Beweging: Lichamelijke activiteit, zoals wandelen of dansen, stimuleert de aanmaak van endorfines, de ‘gelukshormonen’.
Educatie: Kennis is kracht. Het leren over psychosegevoeligheid kan je helpen het beter te begrijpen en ermee om te gaan.
Kunst en creativiteit: Expressie door kunst kan therapeutisch werken en biedt een uitlaatklep voor emoties.
Natuur: Tijd doorbrengen in de natuur kan stress verminderen en een gevoel van verbondenheid bevorderen.
Dieren: Een bijzondere en steeds populairdere methode om aan mentale weerbaarheid te werken, is met behulp van dieren. Het contact met dieren, zoals honden, paarden, katten of zelfs kleinere huisdieren, kan een diepe therapeutische werking hebben. Deze diergeleide interventies helpen bij het verminderen van angst, stress en gevoelens van isolement.
Dieren oordelen niet
Waardoor ze een veilige haven bieden om emoties te uiten en te verwerken. Hun aanwezigheid kan kalmerend werken en helpt sommige mensen zich meer verbonden te voelen. Paardentherapie, bijvoorbeeld, is niet alleen goed voor het opbouwen van vertrouwen en zelfbewustzijn, maar bevordert ook fysieke coördinatie en balans.
Het simpele plezier van het verzorgen van een huisdier, zoals wandelen met een hond of het borstelen van een kat, kan structuur en routine bieden. Het kan je helpen om in het moment te zijn en biedt dagelijkse momenten van onvoorwaardelijke liefde en genegenheid.
Hoe begin je?
Je begint met bewustwording: nadenken over hoe je de dingen doet en hoe het anders zou kunnen. Waar zou je mee kunnen beginnen en hoe motiveer je jezelf? Werken aan je mentale weerbaarheid is een reis, geen bestemming. En deze reis kan uitdagend zijn. Daarom is het zo waardevol om gebruik te maken van instellingen zoals herstelacademies of zelfregiecentra.
Salutogenese en medicatie
Salutogenese betekent niet dat je je medicatie moet negeren. Maar het is wel vaak zo dat naarmate je mentale weerbaarheid toeneemt, de dosis van de medicatie lager kan. Soms kan het zelfs helemaal afgebouwd worden. En wat veel mensen ook niet weten is dat de medicatie veel effectiever kan zijn, en minder bijwerkingen kan hebben, als je bewust bezig bent met salutogene. Sterker nog, door een holistische benadering te combineren met medicatie, kunnen mensen vaak betere resultaten zien. Het gaat om het vinden van de juiste balans en samenwerking tussen verschillende benaderingen.
Tot slot
Elk individu is uniek en wat voor de één werkt, hoeft niet noodzakelijk voor de ander te werken. Salutogenese nodigt ons uit om nieuwsgierig te zijn, om te ontdekken wat ons helpt bloeien en om actief deel te nemen aan ons eigen herstelproces. Samen staan we sterker in deze ontdekkingsreis naar welzijn.
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Verder lezen over goede zorg en GGZ?
Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.
