“Psychisch lijden is van ons allemaal. Stel je voor dat we een hele bevolking meten op hun bloeddruk”, zegt Jim van Os. “Mensen met een gemiddelde bloeddruk lopen meestal weinig risico op een hartaanval of beroerte. Maar naarmate de gemiddelde bloeddruk in een populatie stijgt, neemt ook het aantal hartaanvallen toe.
The population mean drives the extreme
Dat komt omdat de stijging in het gemiddelde ervoor zorgt dat meer mensen op het ‘extreme’ niveau van hoge bloeddruk terechtkomen, waar de risico’s het grootst zijn”.
Dit principe – “the population mean drives the extreme” – geldt ook voor psychisch lijden. We hebben wetenschappelijk aangetoond dat hoe meer mensen in een samenleving symptomen van angst en depressie vertonen, hoe vaker “full-blown” psychische stoornissen, zoals depressies en angststoornissen, voorkomen. Dit betekent dat de gemiddelde kwetsbaarheid in een samenleving de hoeveelheid ernstige psychische problemen bepaalt.
Psychische stoornissen zijn verbonden aan gewone menselijke emoties
Je kunt ernstige ziektegevallen dus niet los zien van de toestand van de mensen die ogenschijnlijk niet ziek zijn. Sterker nog, we ontdekten ditzelfde principe bij psychotische stoornissen. Twintig jaar geleden toonden we al aan dat hoe meer mensen in een samenleving lichte psychosegevoeligheid hebben (zoals achterdocht of betrekkingsideeën), hoe meer ernstige psychotische stoornissen zoals schizofrenie voorkomen. Dit betekent dat psychische stoornissen bestaan op een continuüm, een spectrum. Wat we psychische stoornissen noemen, is in feite verbonden aan gewone menselijke emoties die we allemaal ervaren.
Denk aan angst, somberheid of achterdocht
Wanneer deze gevoelens extremer worden, ontwikkelen ze zich soms tot specifieke vormen van psychische aandoeningen. Maar deze extreme uitingen beginnen vaak met subtielere, meer alledaagse emoties die we allemaal kennen. Dit helpt ons te begrijpen dat psychisch lijden niet iets is dat alleen ‘de anderen’ treft. Het zit in ons allemaal, in de mate waarin we kwetsbaarheid ervaren, en het is diep verbonden met de menselijke ervaring.
Een interessant voorbeeld hiervan is psychose
In stedelijke gebieden, waar meer mensen dicht op elkaar leven, hebben we ontdekt dat de kans op psychotische stoornissen groter is. Hoe meer mensen er per vierkante kilometer wonen, hoe hoger het risico op nieuwe gevallen van psychose. Dit komt waarschijnlijk door de complexiteit van de sociale omgeving in steden, die soms als bedreigend kan worden ervaren.
Psychotische stoornissen in stedelijke gebieden
Wat opmerkelijk is, is dat niet alleen de incidentie van psychotische stoornissen in steden hoger is, maar dat álle mensen in stedelijke gebieden, zelfs degenen zonder enige diagnose, meer subtiele psychotische ervaringen hebben. Dit kunnen lichte vormen van achterdocht zijn, of snel het gevoel hebben dat anderen over hen praten. Misschien horen ze soms iets wat er niet is, of voelen ze zich somber of angstig zonder duidelijke reden. Het zijn geen openlijke psychoses, maar het laat zien dat er een spectrum is van licht naar ernstig.
Dit bewijst opnieuw dat “the mean drives the extreme”: hoe hoger het gemiddelde niveau van lichte psychotische ervaringen in een populatie, hoe meer ernstige psychotische stoornissen we zien. Dit inzicht helpt ons te beseffen dat we psychisch lijden moeten zien als iets dat ons allemaal raakt – en dat het niet alleen gaat om de ‘ernstige gevallen’. Het gaat om de algehele staat van mentale gezondheid in een samenleving.
Psychisch lijden is dus, in essentie, iets van ons allemaal
Door dit te erkennen, kunnen we beter begrijpen hoe belangrijk het is om ruimte te maken voor kwetsbaarheid en psychische gezondheid in onze samenleving, en om te voorkomen dat de druk op het gemiddelde ons naar extreme, ernstige vormen van lijden duwt.
Meer weten over psychosegevoeligheid?
- De Aard van Mentale Gezondheid – van bewustzijn tot emotie
- Weerbaarheid bij psychosegevoeligheid: naar een gedeelde realiteit
- Salutogenese, belangrijk bij psychosegevoeligheid
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de mini-College’s van PsychoseNet al?
Bekijk PsychoseNet college’s van Jim van Os over zorg en herstel, van depressie tot psychose.
