Stef Joos laat in dit blog in zijn rol als hulpverlener een kritische geluid horen over de wijze van hulpverlenen door een systemisch ingerichte GGZ in België, Nederland en elders. Eerder schreef hij ook ‘Overpeinzingen rondom hulpverlening’.
Vaste regels. Duidelijke afspraken. Goed doorgesproken strategieën om problematisch gedrag te bekampen. Het zijn slechts symptomen van een psychiatrisch ‘systeem’ dat vertrekt vanuit de idee dat het ‘controleren’ of ‘beheersen’ van gedrag helpend kan zijn.
Veel te vaak wordt vergeten dat vaststaande regels en duidelijke afspraken eigenlijk niemand helpen. En wel omdat niemand nog te weten kan komen wat het zich conformeren aan de heersende regels betekent.
Vaststaande regels helpen de patiënt niet
Ze helpen de hulpverleners ook niet. Omdat die erg met hun geweten vechten als ze de regel proberen te handhaven terwijl ze de vraag van de patiënt erg redelijk vinden. Pas als patiënten kunnen kiezen om mee te doen aan activiteiten, kan er nagedacht worden over de redenen waarom bijvoorbeeld Joost aan activiteit A wel meedoet en aan activiteit B niet.
Pas als de regels flou (onduidelijk) zijn, kunnen we te weten komen wie de ander spontaan in rekening brengt, wie contextgevoelig is, wie nood heeft aan regels en wie pas in de regelluwte tot zijn recht komt.
In een milieu waar ‘niets echt moet’ en niets ‘echt niet kan’, daar kan naar betekenis gezocht worden
De enige regel op de afdelingen waar ik werkte was de volgende: “We hopen dat je rekening probeert te houden met de anderen op de dienst. Als je dat niet lukt, zullen we daar met je over spreken.”
Onze afdelingsbrochure was dun: wij hadden geen drie bladzijden nodig om de regels te verduidelijken zoals bij veel afdelingen.
Pas als de regels flou zijn en de vrijheid groot, kunnen hulpverleners mensen echt ontmoeten
Omdat ze op vragen of verzoeken kunnen reageren op basis van hun relatie met de ander en niet op basis van een regel die soms zo knellend kan zijn.
Omdat ze (met klinische intuïtie) hun hart en buik mogen volgen. Omdat zo’n ‘regelluw’ beleid ook vertrouwen in een team bewijst. In zo’n omgeving weet je met elkaar dat je geen regels en grenzen nodig hebt om het “goede” te proberen doen.
Soit… Ik kan er uren over vertellen en preken. In de hoop dat één collega ooit één regel in de vuilbak gooit en er voor kiest de ander te ontmoeten vanuit zijn ‘eigen kracht’, om een hype woord te bezigen.
Stef Joos is psycholoog en systeemtherapeut. Al meer dan twintig jaar is hij actief in de psychiatrische zorg, meer specifiek en vooral, in de zorg voor psychosegevoelige mensen.
Meer informatie:
Geef een reactie