De Wet Verplichte Geestelijke Gezondsheidszorg (hierna: WVGGZ) is ingevoerd in 2020. Niet zonder enige weerstand of kritiek. Welke invloed heeft het maken en uitvoeren van zo’n Wet op mensen die met dwang te maken hebben gehad of te maken kunnen krijgen? Pien schetst haar idee. ‘De belofte van toename van autonomie klinkt op papier erg leuk, maar is in mijn beleving een farce’.
“Als we erover nadenken, zijn alle grote ontdekkingen en paradigma shifts gestimuleerd door een gebeurtenis van buitenaf” Roberto Esposito
Als iemand met een psychiatrisch verleden en met psychosegevoeligheid, ben ik soms verbaasd. Mijn sensitiviteit zorgt ervoor dat ik het gevoel heb dat bepaalde informatie binnenkomt als een groot rubberen uitroepteken dat mij in het gezicht geslagen wordt. Zo ook op het moment dat de informatie over de WVGGZ (Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg) tot mij kwam. Hopelijk maak ik me drukker dan nodig…
De rompslomp en handelingen zijn toegenomen
We hebben thans te maken hebben met een Wet die wortels heeft in de angst voor ‘de gevaarlijk verwarde man’, Door menigeen wordt gemerkt dat de Wet nauwelijks verbeteringen heeft opgeleverd ten opzichte van zijn voorganger, de BOPZ.
In oorsprong was de Wet bedoeld om dwang terug te dringen. Door bepaalde gebeurtenissen, die tevens een vlucht namen in de media, werden enkele vormen van dwang juist toegevoegd. De rompslomp en handelingen zijn toegenomen, en de uiteindelijk gedwongen opnames zijn praktisch hetzelfde gebleven. Rechters worden beslissingen toegeschoven die eigenlijk tot de bevoegdheden van de behandelaar zouden moeten horen. De vraag wordt weer teruggeschoven naar de arts enzovoorts.
Papier is geduldig
Er zijn veel meer “tussenstations”. De belofte van toename van autonomie klinkt op papier erg leuk, maar is in mijn beleving een farce. Een plan van aanpak schrijven bijvoorbeeld blijkt voor veel mensen in crisis een stap te ver, en is dan ook een verre van haalbare kaart.
Een flinke stap terug in de tijd met protocollen en wetgeving
Terwijl er al geruime tijd internationaal bewegingen gaande zijn om dwangmaatregelen terug te dringen en te vervangen door alternatieven, neemt Nederland (en The Committee on Bioethics of the Council of Europe) een flinke stap terug in de tijd met protocollen en wetgeving. Nederland negeert met de invoering van WVGGZ bijvoorbeeld de in 2016 getekende VN -overeenkomst om dwangmaatregelen terug te dringen in de psychiatrie. De VN keurt de nieuwe Nederlandse Wet af.
Sommige instellingen nemen het heft in eigen handen door bijvoorbeeld bepaalde wetsbepalingen te negeren: de dwangmaatregel thuis wordt onveilig geacht voor zowel cliënt als behandelaar. Afgesproken wordt om de Wet hierin te negeren.
Wellicht dat de praktijk anders is?
Mijn haren gingen overeind staan toen ik over deze Wet las, en mijn toch al zo wankele gevoel voor veiligheid werd nog wankeler. En mijn gevoeligheid voor angst nam alleen maar toe. Hoewel de wens wordt benadrukt om “slechts in uiterste nood” dwangmaatregelen toe te passen, blijkt er weinig verschil met voorheen te zijn en zijn de maatregelen zelfs naar voren gehaald, met een zogenaamde extra toetsingsmogelijkheid. De maatregelen worden specifiek genoemd in de Wet, zodat er in principe rechten aan kunnen worden ontleend en er sneller naar gehandeld kan worden naar mijn idee.
Paradigmashift
De WHO timmert jarenlang hard aan de weg voor verbeteringen van de wereldwijde situatie van mensen met psychiatrische klachten. In 2021 deed de WHO een oproep voor radicale verandering in de geestelijke gezondheidszorg: respecteren van mensenrechten en aandacht voor herstel, empowerment, en gelijkwaardigheid. Er wordt nadruk gelegd op alternatieven voor het huidige gebruik van dwang, en er is aandacht voor vernieuwde behandelmethodes.
Werkend aan een paradigma shift.
Geef een reactie