Timo van Kempen is geestelijk begeleider en beantwoordt in het PsychoseNet eSpreekuur vragen over zingeving en spiritualiteit. In deze blog deelt hij een overdenking over de plek van zingeving binnen de GGZ. Wat vind jij? Je reactie is welkom!
Bij PsychoseNet en het eSpreekuur vinden we het enorm belangrijk dat er in GGZ aandacht is voor zingeving en spiritualiteit. Eerder dit jaar spraken we tijdens een teambijeenkomst van medewerk(st)ers aan ons eSpreekuur af dat ik over het onderwerp zou gaan schrijven op PsychoseNet. Omdat zingeving zo belangrijk is voor veel cliënten in de GGZ maar ook omdat ik in de praktijk heb gemerkt dit zeker ook voor hulpverleners het geval is.
Ik heb er rustig de tijd voor genomen.
Bij zingeving gaat het vaak om, wat wel wordt genoemd, de trage vragen waarmee we te maken krijgen in ons leven
Traag in de zin dat zingevingsvragen zich over het algemeen niet lenen voor snelle en pasklare antwoorden. Het vraagt vaak tijd en geduld omdat antwoorden vaak ontstaan door eerst verschillende kanten uit op onderzoek te gaan.
Soms ook is het bijstellen van de vraag belangrijker dan het vinden of krijgen van een definitief antwoord. Ik heb geleerd dat vragen over bijzondere ervaringen, zingeving, spiritualiteit en religie mensen kan uitnodigen om zich te bewegen in een ander taalveld dan gangbaar is in de psychologie en psychiatrie.
Culturen en samenlevingen kennen ‘grote verhalen’ die van oudsher werden gebruikt om vragen te beantwoorden over de zin van het bestaan, over het waarom en waartoe van ons leven. In onze cultuur was dat ‘grote verhaal’ veelal de visie van het christendom en de kerk.
De grote verhalen voor zingeving behoren echter grotendeels tot het verleden
De rol van de kerk is sterk afgenomen in het dagelijks leven. Weinig mensen zitten nog te wachten op een geestelijke die je precies komt uitleggen hoe het zit met ons bestaan op aarde en wat je wel en niet mag geloven en ervaren.
Vorige week mocht ik een bijeenkomst over zingeving in de GGZ verzorgen. Ik ben lid van de werkgroep die bezig is een richtlijn te ontwerpen voor Zingeving, Spiritualiteit en Psychiatrie. Platform Mind had deze werkgroep gevraagd een bijdrage te leveren aan een van haar perspectiefsessies die deze zomer worden gehouden.
Het werd een ontzettend interessant gesprek. Ik gebruikte het werk van Viktor Frankl als richtingaanwijzer bij het onderwerp zingeving. Frankl was een psychiater die in de vorige eeuw veel heeft geschreven over het belang van zingeving, spiritualiteit en religie in de GGZ.
Veel deelnemers aan het gesprek waren ervaringsdeskundigen. Het was geen verassing dat niemand twijfelde aan de enorme rol die zingeving kan spelen bij ziekte en herstel.
Er ontstonden interessante vragen
Bijvoorbeeld of zingeving in de GGZ een specialisme is waarvoor je geestelijk verzorgers nodig hebt. En of je er een aparte richtlijn voor moet willen ontwikkelen.
Ik zie voors en tegens. Zeker wat betreft de vraag of er specialisten op het gebied van zingeving moeten zijn verbonden in de GGZ. Je zou immers kunnen verwachten en hopen dat iedere hulpverlener hier oog voor heeft. Dat een cliënt bij veel meer mensen dan alleen de geestelijk verzorger een luisterend oor kan vinden voor zingevingsvragen. En dat zingeving een geïntegreerd onderdeel is van diagnostiek en behandelplannen in de zorg.
Tegelijk, dat merk ik ook in mijn opleiding tot geestelijk verzorger, heeft deze beroepsgroep toch een eigen perspectief op levensvragen en zijn ‘specialisten’ in zingeving geschoold en gevormd om trage vragen te verstaan en tot bloei te kunnen laten komen.
Nu vraag ik me af hoe hulpverleners en cliënten hier tegenaan kijken
Moet zingeving in de GGZ een apart onderwerp zijn met haar eigen professionals?
Wat is er nodig om zingeving in de GGZ een volwaardige plaats te geven?
Reacties zijn welkom onderaan deze blog, of door mij een bericht te sturen via het eSpreekuur. Ik zal ze graag verwerken in volgende blogs over het onderwerp zingeving en spiritualiteit in de GGZ.
Timo van Kempen werkt ruim 30 jaar in de GGZ als verpleegkundige, sociotherapeut en running therapeut. Hij is tevens opgeleid voor begeleiding op het gebied van levensbeschouwing, zingeving en spiritualiteit. Heb je een vraag over deze thema’s? Stel hem aan Timo via het eSpreekuur!
Geef een reactie